Jednocześnie straci moc rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. z 2020 r., poz. 1289 z późn. zm.).

Minister Edukacji i Nauki stwierdziło, że wydanie nowego rozporządzenia jest konieczne ze względu na zmiany w sposobie kształcenia nauczycieli, które zawiera przede wszystkim rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. z 2021 r., poz. 890 z późn. zm.).

Propozycja zasady ogólnej wynikającej z nowego standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, do stosowania przy określaniu kwalifikacji nauczycielskich

Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela danego przedmiotu lub prowadzonych zajęć posiadają absolwenci studiów prowadzonych zgodnie z rozporządzeniem w sprawie standardu kształcenia z 2019 r., tj. osoby które ukończyły jednolite studia magisterskie albo studia pierwszego i drugiego stopnia (łącznie) – przy czym zarówno studia pierwszego stopnia, jak i studia drugiego stopnia są prowadzone w takim samym zakresie, odpowiadającym nauczanemu przedmiotowi lub prowadzonym zajęciom ¬– i które posiadają przygotowanie pedagogiczne.

Propozycja zasad wymagań kwalifikacyjnych w projektowanym rozporządzeniu

Nowe wymagania kwalifikacyjne, odpowiadające nowemu standardowi kształcenia nauczycieli, zostaną określone wobec osób, które rozpoczęły studia lub studia podyplomowe po dniu wejścia w życie rozporządzenia w sprawie standardu kształcenia, tj. po dniu 3 sierpnia 2019 r.

Tożsame z dotychczasowymi wymagania kwalifikacyjne określono wobec osób przygotowanych do wykonywania zawodu nauczyciela na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia w sprawie standardu kształcenia, tj. przed 3 sierpnia 2019 r.

W przypadku osób, które zrealizowały kształcenie nauczycielskie przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela języka obcego na studiach pierwszego stopnia, zrealizowanych zgodnie z przepisami obowiązującymi przed dniem wejścia w życie rozporządzenia w sprawie standardu kształcenia tj. przed 3 sierpnia 2019 r., została utrzymana możliwość nauczania przez te osoby języka obcego we wszystkich typach szkół i placówek.

W przypadku nauczycieli zatrudnionych w dniu wejścia w życie projektowanego rozporządzenia (tj. 1 września 2023 r.), posiadających kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowano nabyte przez te osoby kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela.

Propozycja wyjątków od ogólnej zasady określania kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela ma dotyczyć nauczycieli:

1) przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie w szkołach podstawowych,

2) przedszkoli i klas I–III szkół podstawowych,

3) teoretycznych przedmiotów zawodowych,

4) praktycznej nauki zawodu,

5) religii,

6) języków obcych,

7) języka regionalnego,

8) przedmiotu biznes i zarządzanie.

Zgodnie z projektem rozporządzenia, aby zajmować stanowisko nauczyciela w przedszkolach specjalnych, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych specjalnych, szkołach specjalnych i oddziałach specjalnych oraz w placówkach specjalnych, należy posiadać kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej odpowiednie do niepełnosprawności uczniów. Wyjątek stanowią nauczyciele języka obcego.

Proponowane przepisy przejściowe (analogiczne do przepisów przejściowych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. z 2020 r., poz. 1289 z późn. zm.):

1) nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia (tj. 1 września 2023 r.) na podstawie mianowania, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela,

2) nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia, którym na podstawie dotychczasowych przepisów uznano ukończony kierunek (specjalność) studiów za zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki,

3) w przypadku nauczycieli uzupełniających przygotowanie pedagogiczne, organizowane zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli, za odbycie praktyki pedagogicznej uznaje się pracę w szkole lub placówce, pod warunkiem uzyskania jej pozytywnej oceny,

4) wymiar przygotowania pedagogicznego określony przepisami rozporządzenia nie dotyczy osób, które uzyskały przygotowanie pedagogiczne przed dniem 31 października 1991 r.

W przepisach przejściowych uwzględniono także obowiązujące do dnia 31 sierpnia 2026 r. wymagania kwalifikacyjne do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga specjalnego w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych.

W załączniku do projektu rozporządzenia zostały wyszczególnione egzaminy z języków obcych, których świadectwa mogą potwierdzać kwalifikacje do nauczania języka obcego, w poszczególnych typach szkół i placówek. Taka możliwość uzyskiwania kwalifikacji do nauczania języka obcego była już przewidziana w przepisach obowiązującego rozporządzenia w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Analogiczne zasady uzyskiwania kwalifikacji do nauczania języka obcego przez osoby posiadające wymagany od nauczycieli poziom wykształcenia, a ponadto legitymujące się odpowiednim świadectwem potwierdzającym znajomość danego języka obcego na poziomie wymaganym do jego nauczania, zostały także uwzględnione w przedmiotowym projekcie rozporządzenia.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

Rozporządzenie powyższe dotyczy zmiany rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce (Dz. U. z 2021 r., poz. 1449).

Obok zmian rozporządzenie zawiera tzw. przepisy przejściowe, które mają obowiązywać do 2027 r.

Zmiany w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. ujmują:

• uchylenie w § 1, § 8, § 9, § 11 i § 12 spośród wymogów dotyczących powierzenia stanowiska kierowniczego zapisu o wymaganiu „pozytywnej oceny dorobku zawodowego w okresie ostatniego roku” jako jednej z potwierdzających posiadanie tzw. oceny pracy,
• w § 5 – ukonkretnienie wymogu jako dotyczącego dyrektora i wicedyrektora (już nie kierownika) szkoły polskiej,
• określenie w § 8, § 9 i § 11, że w zakresie stanowisk wicedyrektorów i innych osób pełniących funkcje kierownicze w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz ich zespołach może je zajmować nauczyciel mianowany lub dyplomowany – odrzuca się stopień nauczyciela kontraktowego jako wystarczający.

Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 10 stycznia 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w publicznym przedszkolu, publicznej szkole podstawowej, publicznej szkole ponadpodstawowej oraz publicznej placówce zawiera rozwiązania przejściowe:

Do dnia 31 sierpnia 2027 r. stanowisko:

1) dyrektora i wicedyrektora szkoły polskiej może zajmować również nauczyciel, który uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego przed dniem 1 września 2022 r. oraz spełnia pozostałe wymagania określone w dotychczasowym rozporządzeniu z dnia 11 sierpnia 2017 r. w:

a) § 1 pkt 5–11 i § 5 ust. 1 pkt 1–3, albo

b) § 1 pkt 2 i 5–11 oraz § 5 ust. 1 pkt 1 i 3 oraz ust. 2 pkt 1;

2) wicedyrektora publicznego przedszkola, publicznej szkoły i publicznej placówki oraz zespołu publicznych przedszkoli, publicznych szkół lub publicznych placówek może zajmować również nauczyciel, który uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego przed dniem 1 września 2022 r. oraz spełnia pozostałe wymagania określone w dotychczasowym rozporządzeniu z dnia 11 sierpnia 2017 r. w:

a) § 1 pkt 1 i 5–11 oraz § 8 ust. 1 pkt 1 i § 8 ust. 1 pkt 2, albo

b) § 1 pkt 5–11 i § 8 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 pkt 1 i § 8 ust. 1 pkt 2;

3) wicedyrektora publicznej szkoły lub zespołu publicznych szkół przy przedstawicielstwie dyplomatycznym, urzędzie konsularnym lub przedstawicielstwie wojskowym Rzeczypospolitej Polskiej może zajmować również nauczyciel, który uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego przed dniem 1 września 2022 r. oraz spełnia pozostałe wymagania określone w dotychczasowym rozporządzeniu z dnia 11 sierpnia 2017 r. w:

a) § 1 pkt 1 i 5–11 oraz § 9 ust. 1 pkt 1, 3 i 4 oraz § 9 ust. 1 pkt 2, albo

b) § 1 pkt 1, 2 i 5–11 oraz § 9 ust. 1 pkt 1 i 4 oraz ust. 2 pkt 1 i § 9 ust. 1 pkt 2;

4) kierownicze inne niż wcześniej wymienione, w publicznym przedszkolu, publicznej szkole i publicznej placówce oraz zespole publicznych przedszkoli, publicznych szkół lub publicznych placówek może zajmować również nauczyciel, który uzyskał stopień nauczyciela kontraktowego przed dniem 1 września 2022 r. oraz spełnia pozostałe wymagania określone w dotychczasowym rozporządzeniu z dnia 11 sierpnia 2017 r. w § 1 pkt 5–11 i § 11 pkt 1 i 2 oraz § 11 pkt 3.

Do dnia 31 sierpnia 2027 r. za spełnienie, w przypadku stanowiska dyrektora, wymogu uzyskania co najmniej bardzo dobrej oceny pracy w okresie ostatnich pięciu lat pracy uznaje się również uzyskanie pozytywnej oceny dorobku zawodowego w okresie ostatniego roku przed:

1) przystąpieniem do konkursu na stanowisko dyrektora, albo

2) powierzeniem tego stanowiska w przypadku:

a) jeżeli nie przeprowadzono konkursu (art. 63 ust. 11 ustawy Prawo oświatowe), albo

b) jeżeli do konkursu nie zgłosi się żaden kandydat albo w wyniku konkursu nie wyłoniono kandydata (art. 63 ust. 12 ustawy Prawo oświatowe).

Do dnia 31 sierpnia 2027 r. za spełnienie, w przypadku stanowiska wicedyrektora lub innego stanowiska kierowniczego, wymogu uzyskania co najmniej bardzo dobrej oceny pracy w okresie ostatnich pięciu lat pracy – uznaje się również uzyskanie pozytywnej oceny dorobku zawodowego w okresie ostatniego roku przed powierzeniem stanowiska wicedyrektora lub innego stanowiska kierowniczego.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

Wymienione rozporządzenie zastąpiło z dniem 15 maja 2023 r. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 2020 r. w sprawie maksymalnych kwot dotacji celowej udzielanej na wyposażenie szkół w podręczniki i materiały edukacyjne (Dz. U. z 2020 r., poz. 1137).

Co jest w nowym rozporządzeniu?

O 10 procent wzrosła dotacja celowa na podręczniki i ćwiczenia dla uczniów szkół podstawowych. Wzrost dotacji na podręczniki uzasadniany jest wzrostem kosztów ich wytworzenia. Według danych GUS, sam wzrost cen papieru wyniósł 13,2 proc. w lutym 2023 r. w porównaniu z lutym 2022 r., wzrosły również ceny usług poligraficznych – o 7,9 proc.

Maksymalna kwota dotacji celowej obliczanej i przyznawanej na wyposażenie publicznych szkół podstawowych i szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej w:

1) podręczniki do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, podręczniki do zajęć z zakresu danego języka obcego nowożytnego lub materiały edukacyjne wynosi 99 zł na ucznia – w przypadku klas I–III;

2) materiały ćwiczeniowe wynosi 55 zł na ucznia – w przypadku klas I–III;

3) podręczniki lub materiały edukacyjne wynosi:

• 185 zł na ucznia – w przypadku klasy IV,
• 238 zł na ucznia – w przypadku klas V i VI,
• 330 zł na ucznia – w przypadku klas VII i VIII;

4) materiały ćwiczeniowe wynosi 27,50 zł na ucznia – w przypadku klas IV–VIII.

Jeżeli w wyniku zwiększenia się liczby uczniów danej klasy w ciągu roku szkolnego środki z przekazanej dotacji celowej nie pokryją kosztu zakupu kompletów podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych dla tych uczniów, koszt zakupu brakujących kompletów podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych jest refundowany ze środków dotacji celowej przekazanej na wyposażenie publicznych szkół podstawowych i szkół artystycznych realizujących kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej w podręczniki, materiały edukacyjne lub materiały ćwiczeniowe na kolejny rok szkolny.

W powyższym przypadku, gdy w roku szkolnym 2022/2023 szkoła podstawowa i szkoła artystyczna realizująca kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej zapewniła uczniom podręczniki, materiały edukacyjne lub materiały ćwiczeniowe, które zostały zakupione w 2022 r. oraz od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 14 maja 2023 r. zgodnie z art. 57 ust. 5 i 6 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych, których koszt podlega refundacji ze środków dotacji celowej na 2023 r., wysokość maksymalnej kwoty na:

1) podręczniki do zajęć z zakresu edukacji: polonistycznej, matematycznej, przyrodniczej i społecznej, podręczniki do zajęć z zakresu danego języka obcego nowożytnego lub materiały edukacyjne wynosi 90 zł na ucznia – w przypadku klas I–III;

2) materiały ćwiczeniowe wynosi 50 zł na ucznia – w przypadku klas I–III;

3) podręczniki lub materiały edukacyjne wynosi:

• 168 zł na ucznia – w przypadku klasy IV,
• 216 zł na ucznia – w przypadku klas V i VI,
• 300 zł na ucznia – w przypadku klas VII i VIII;

4) materiały ćwiczeniowe wynosi 25 zł na ucznia – w przypadku klas IV–VIII.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

Nowość zawarta w art. 67g KN dotyczy obniżenia wymiaru czasu pracy oraz obniżenia wymiaru zatrudnienia nauczyciela bez zmiany podstawy nawiązania stosunku pracy z nauczycielem.

Nauczyciel nieposiadający prawa do urlopu wychowawczego, opiekujący się dzieckiem, do ukończenia przez nie 8. roku życia, może złożyć wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej o obniżenie jego wymiaru czasu pracy oraz odpowiednio obniżenie wymiaru zatrudnienia do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru zatrudnienia w okresie nie dłuższym niż do ukończenia przez dziecko 8. roku życia.

Wniosek (składany na 21 dni przed wnioskowanym terminem rozpoczęcia wykonywania pracy w obniżonym wymiarze zatrudnienia) zawiera:

• imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka,
• przyczynę konieczności skorzystania z obniżonego wymiaru zatrudnienia,
• termin rozpoczęcia i zakończenia korzystania z obniżonego wymiaru zatrudnienia.

Dyrektor szkoły rozpatruje wniosek uwzględniając:

• potrzeby nauczyciela, w tym termin oraz przyczynę konieczności korzystania z obniżonego wymiaru zatrudnienia,
• potrzeby i możliwości wynikające z organizacji pracy szkoły.

Dyrektor szkoły informuje nauczyciela w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku o:

• uwzględnieniu wniosku albo o
• przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku, albo o
• innym możliwym terminie zastosowania obniżonego wymiaru zatrudnienia niż wskazany we wniosku.

Nauczyciel może w każdym czasie złożyć wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej o powrót do poprzedniej organizacji pracy przed upływem terminu zakończenia korzystania z obniżonego wymiaru zatrudnienia, gdy uzasadnia to zmiana okoliczności będąca podstawą do korzystania przez nauczyciela z tego obniżenia.

Dyrektor szkoły informuje nauczyciela w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku o:

• uwzględnieniu albo
• przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku, albo o
• możliwym terminie powrotu do pracy.

Nowy art. 68a KN określa korzystanie ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych w wymiarze 2 dni w roku kalendarzowym, z zachowaniem prawa do połowy wynagrodzenia.

Dyrektor szkoły jest obowiązany udzielić zwolnienia od pracy na wniosek, uzasadniony sprawami rodzinnymi spowodowanymi chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność nauczyciela, zgłoszony w postaci papierowej lub elektronicznej najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Art. 68b KN wprowadza bezpłatny urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Przy udzielaniu urlopu opiekuńczego stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału Ia działu siódmego Kodeksu pracy.

Nowość zawarta w art. 67f Karty Nauczyciela zaznacza, że jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, nauczycielowi przysługują uprawnienia pracownika związane z rodzicielstwem określone w Kodeksie pracy, z wyjątkiem art. 188¹ (ponieważ jest opisany w art. 67g KN). Są to:

1) dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, przy czym całego, wydłużonego urlopu rodzicielskiego nie może wykorzystać jeden rodzic - każdy rodzic ma mieć bowiem 9 tygodni urlopu rodzicielskiego;

2) możliwość skorzystania z urlopu ojcowskiego już tylko do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.

Pojawiła się też propozycja zmian w Karcie Nauczyciela dotyczące wcześniejszej emerytury dla nauczycieli przy posiadaniu okresu składkowego wynoszącego co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 lat faktycznego wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć oraz rozpoczęcie wykonywania pracy na stanowisku nauczyciela przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Proponowane terminy, od których poszczególne roczniki nauczycieli będą mogły przejść na emeryturę nauczycielską:

• 1 września 2023 r. – urodzeni przed 1 września 1963 r.
• 1 września 2024 r. – urodzeni po 1 sierpnia 1963 r. a przed 1 września 1966 r.
• 1 września 2025 r. – urodzeni po 1 sierpnia 1966 r. a przed 1 września 1969 r.
• 1 września 2026 r. – urodzeni po 31 sierpnia 1969 r.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

By otrzymać dofinansowanie z tytułu wzrostu zadań szkolnych i pozaszkolnych, polegającego na wzroście liczby uczniów przeliczeniowych w odniesieniu do danych przyjętych do naliczenia algorytmem części oświatowej subwencji ogólnej na 2023 r. (zapis obszaru nie uległ zmianie w stosunku do roku ubiegłego) wnioski należy składać wyłącznie za pośrednictwem formularza elektronicznego znajdującego się w Strefie Pracownika systemu informacji oświatowej. Nieprzekraczalny termin składania wniosków 20 października 2023 r. dotyczy wzrostu liczby zadań oświatowych w zakresie liczby uczniów, wychowanków, korzystających lub słuchaczy po 30 września 2023 r.

Określono także terminy na udzielanie pomocy jednostkom samorządu terytorialnego w usuwaniu skutków zdarzeń losowych w budynkach publicznych szkół i placówek oświatowych, prowadzonych lub dotowanych przez jednostki samorządu terytorialnego – z wyłączeniem przedszkoli ogólnodostępnych oraz innych form wychowania przedszkolnego (zapis obszaru nie uległ zmianie w stosunku do roku ubiegłego). Nieprzekraczalny termin składania wniosków to:

1) do 26 maja 2023 r. – dotyczy zdarzeń losowych, które wystąpiły w miesiącach: październik – grudzień 2022 r. oraz styczeń – marzec 2023 r.

2) w terminie do 40 dni kalendarzowych od daty wystąpienia zdarzenia w przypadku budynków nieubezpieczonych, jednak nie później niż do 13 października 2023 r.

3) w terminie do 30 dni kalendarzowych od dnia zakończenia procedury odszkodowawczej w przypadku budynków oświatowych, które były ubezpieczone, tj. od otrzymania decyzji lub innego dokumentu potwierdzającego przyznanie lub odmowę przyznania odszkodowania (niezbędne jest potwierdzenie daty wpływu dokumentu do ubezpieczonego), jednak nie później niż do 13 października 2023 r.

Pomoc jednostkom samorządu terytorialnego w usuwaniu skutków działania żywiołów w budynkach publicznych szkół i placówek oświatowych, prowadzonych lub dotowanych przez jednostki samorządu terytorialnego (zapis obszaru nie uległ zmianie w stosunku do roku ubiegłego) można otrzymać z wyłączeniem budynków przedszkoli ogólnodostępnych oraz innych form wychowania przedszkolnego. Nieprzekraczalny termin składania wniosków to 27 października 2023 r.

Wnioskować można także o dofinansowanie kosztów związanych z wypłatą odpraw dla nauczycieli zwalnianych w szkołach i placówkach oświatowych w trybie art. 20 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela albo przechodzących na emeryturę na podstawie art. 88 KN w związku z art. 20 KN. Wnioski należy składać wyłącznie za pośrednictwem formularza elektronicznego znajdującego się w Strefie Pracownika systemu informacji oświatowej w nieprzekraczalnym terminie do 29 września 2023 r.

By otrzymać dofinansowanie doposażenia publicznych szkół i placówek oświatowych, prowadzonych lub dotowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, w zakresie pomieszczeń do nauki w nowo wybudowanych budynkach oraz nowych pomieszczeń do nauki pozyskanych w wyniku adaptacji wnioski należy składać:

1) do 26 maja 2023 r.; I tura – dotyczy pomieszczeń do nauki oddanych do użytkowania/zaadaptowanych w IV kwartale roku 2022 oraz w I kwartale 2023 r.,

2) do 6 października 2023 r.; II tura – dotyczy pomieszczeń do nauki oddanych do użytkowania/zaadaptowanych w II i III kwartale 2023 r.

O dofinansowanie doposażenia pomieszczeń dla szkół rozpoczynających kształcenie w nowych zawodach należy wnioskować do 29 września 2023 r.

Aby dokonać korekty części oświatowej subwencji ogólnej z tytułu błędów statystycznych (zapis obszaru nie uległ zmianie w stosunku do roku ubiegłego) należy złożyć wniosek do dnia 26 maja 2023 r.

Do obszaru dofinansowania innych zadań o jednorazowym charakterze nieuwzględnionych w części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2023 nie zalicza się m.in. remontów bieżących, zadań o charakterze inwestycyjnym, kosztów związanych z urlopami dla poratowania zdrowia, skutków awansu zawodowego nauczycieli, wydatków bieżących na utrzymanie szkół i wynagrodzenia oraz zadań ujętych w kryteriach I-VII (zapis obszaru jak w roku ubiegłym). Nieprzekraczalny termin składania wniosków to 8 września 2023 r.

Do kryteriów dołączono wzory wniosków. Podział rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej nastąpi nie później niż do dnia 30 listopada 2023 roku.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

Co się zmieniło?

Poszerzono podstawę programową przedmiotu technika (klasy IV-VI szkoły podstawowej):

1) znacznie rozszerzono treści nauczania związane z wychowaniem komunikacyjnym i bezpieczeństwem w ruchu drogowym (uczeń jako pasażer, pieszy, kierujący rowerem lub innymi urządzeniami wykorzystywanymi przez uczniów w ruchu drogowym, takimi jak: hulajnogi elektryczne, urządzenia transportu osobistego, urządzenia wspomagające ruch, itp.)

2) zmieniona podstawa programowa przedmiotu technika będzie obowiązywać od roku szkolnego 2023/2024 w klasie IV szkoły podstawowej, w kolejnych latach – sukcesywnie w klasie V i klasie VI.

Wprowadzono podstawę programową dla przedmiotu język łaciński (język ten będzie mógł być nauczany jako drugi język obcy w klasach VII-VIII szkoły podstawowej i w szkołach ponadpodstawowych – liceum ogólnokształcącym i technikum):

1) od roku szkolnego 2023/2024 uczniowie klasy VII szkoły podstawowej oraz klasy I liceum ogólnokształcącego i technikum będą mogli wybrać (jeżeli szkoła będzie miała taką ofertę) język łaciński,

2) w przypadku szkół ponadpodstawowych możliwość nauki języka łacińskiego (zamiast drugiego języka obcego nowożytnego) będzie opcją niezależną od dotychczasowej możliwości uczenia się (wyboru) w liceum i technikum przedmiotu język łaciński i kultura antyczna (w zakresie podstawowym lub w zakresie rozszerzonym).

Uzupełniono podstawę programową języka polskiego dla liceum ogólnokształcącego i technikum o gry o walorach edukacyjnych:

1) gry: „This War of Mine” oraz „Gra Szyfrów”, z uwagi na konteksty pedagogiczne i społeczne, zostały dodane do podstawy programowej języka polskiego,

2) gry te są dostępne bezpłatnie m.in. za pośrednictwem prowadzonej przez Ministra Edukacji i Nauki Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej.

Zastąpiono podstawę programową przedmiotu podstawy przedsiębiorczości w szkołach ponadpodstawowych podstawą programową przedmiotu biznes i zarządzanie w zakresie podstawowym oraz określenia podstawy programowej dla przedmiotu biznes i zarządzanie w zakresie rozszerzonym:

1) przedmiot biznes i zarządzanie zastąpi sukcesywnie, począwszy od roku szkolnego 2023/2024 w liceum ogólnokształcącym, technikum i branżowej szkole I st. przedmiot podstawy przedsiębiorczości (w wymiarze 2 godzin tygodniowo w cyklu kształcenia), będzie również możliwy do realizacji w liceum ogólnokształcącym i technikum w zakresie rozszerzonym, jako jeden z przedmiotów do wyboru przez uczniów w wymiarze 8 godzin tygodniowo w cyklu kształcenia,

2) nowy przedmiot bazuje na założeniach przedmiotu podstawy przedsiębiorczości, ale uzupełnia je przede wszystkim o wymiar praktyczny. Koncepcja przedmiotu kładzie nacisk na pracę w grupach, rozwijanie kompetencji uczniów z zakresu finansów osobistych oraz analizę case studies – dzięki temu uczniowie rozwiną kompetencje 4K – kooperację, komunikację, kreatywność i krytyczne myślenie,

3) w przypadku przedmiotu biznes i zarządzanie w rozporządzeniu w sprawie ramowych planów nauczania przewidziano realizację tego przedmiotu w liceum ogólnokształcącym i technikum w klasach I i II (przedmiot podstawy przedsiębiorczości był realizowany w klasach II i III),

4) w przypadku branżowej szkoły I st. w ramowych planach nauczania zmiana polega wyłącznie na zmianie nazwy przedmiotu (biznes i zarządzenie zamiast podstawy przedsiębiorczości; tak jak dotychczas przedmiot będzie nauczany w klasie I w wymiarze 2 godzin tygodniowo),

5) z uwagi na fakt, że treści nauczania przedmiotu biznes i zarządzanie obejmują zagadnienia ujęte dotychczas w podstawie programowej przedmiotu podstawy przedsiębiorczości nauczyciele posiadający kwalifikacje do nauczania przedmiotu podstawy przedsiębiorczości będą mogli uczyć nowego przedmiotu biznes i zarządzanie.

Uchylono także podstawę programową kształcenia ogólnego dla przedmiotu podstawy przedsiębiorczości w szkole policealnej (od roku szkolnego 2023/2024), a w ramowym planie nauczania dla tego typu szkoły wymiar godzin przeznaczonych dotychczas na ten przedmiot przesunięto na kształcenie zawodowe.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

Prognoza ma rzutować na ofertę kształcenia w określonych zawodach na rok szkolny 2023/2024. Wiąże się to z:

1) większymi środkami dla szkół kształcących w zawodach z „listy krajowej” (zwiększona subwencja na ucznia o ok. 1250 zł),

2) większymi środkami dla pracodawców na kształcenie młodocianych pracowników w zawodach z „listy krajowej” (wzrost o 2000 zł).

Minister Edukacji i Nauki w porozumieniu z Ministrem Kultury i Dziedzictwa Narodowego ma ustalać wykaz zawodów szkolnictwa branżowego o szczególnym znaczeniu dla kultury i dziedzictwa narodowego.

1 lutego 2023 r. opublikowano w „Monitorze Polskim” poz. 145 obwieszczenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 20 stycznia 2023 r. w sprawie prognozy zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy.

Prognoza zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym i wojewódzkim rynku pracy obejmuje:

1) część I określającą cele i zakres oddziaływania prognozy – celem prognozy jest dostarczenie przesłanek do kształtowania oferty szkolnictwa branżowego adekwatnie do potrzeb krajowego i wojewódzkiego rynku pracy;

2) część II określającą prognozę szczególnego zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na krajowym rynku pracy;

3) część III określającą prognozę istotnego i umiarkowanego zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na danym wojewódzkim rynku pracy.

W oparciu o prognozę będzie dokonywane różnicowanie kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym przy podziale części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego.

Część II prognozy

Określa ona zawody, dla których, ze względu na znaczenie dla rozwoju państwa, jest prognozowane szczególne zapotrzebowanie na pracowników na krajowym rynku pracy, uzasadniające zwiększenie kwot podziału części oświatowej subwencji ogólnej między poszczególne jednostki samorządu terytorialnego na rok 2024 (część I ust. 4 prognozy) oraz zwiększenie wysokości kwoty dofinansowania kosztów kształcenia jednego młodocianego pracownika (część I ust. 5 prognozy).

Część II prognozy zawiera 33 zawody (w ubr. było 30 zawodów - nazwa i symbol cyfrowy zawodu):

29 zawodów zostało powtórzonych z ubiegłego roku :

1) Automatyk 731107

2) Betoniarz zbrojarz 711402

3) Cieśla 711501

4) Dekarz 712101

5) Elektromechanik 741201

6) Elektryk 741103

7) Kierowca mechanik 832201

8) Mechanik-monter maszyn i urządzeń 723310

9) Mechatronik 742118

10) Monter konstrukcji budowlanych 711102

11) Monter nawierzchni kolejowej 711603

12) Monter stolarki budowlanej 712906

13) Operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych 814209

14) Operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych 834209

15) Operator obrabiarek skrawających 722307

16) Technik automatyk 311909

17) Technik automatyk sterowania ruchem kolejowym 311407

18) Technik budowy dróg 311216

19) Technik dekarstwa 311221

20) Technik elektroenergetyk transportu szynowego 311302

21) Technik elektryk 311303

22) Technik energetyk 311307

23) Technik mechanik 311504

24) Technik mechatronik 311410

25) Technik programista 351406

26) Technik robotyk 311413

27) Technik spawalnictwa 311516

28) Technik montażu i automatyki stolarki budowlanej 311222

29) Technik transportu kolejowego 311928

Dołożono cztery nowe zawody:

1) Monter izolacji przemysłowych 712403

2) Operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadami 313211

3) Technik gospodarki odpadami 325515

4) Technik izolacji przemysłowych 311608

Wypadł z wykazu: ślusarz 722204.

Część III prognozy

Określa ona prognozę zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego na wojewódzkim rynku pracy. Składa się z uporządkowanych alfabetycznie wykazów zawodów szkolnictwa branżowego, dla których prognozowane jest istotne i umiarkowane zapotrzebowanie na pracowników na poszczególnych wojewódzkich rynkach pracy.

W wykazach ułożonych w podziale na województwa w stosunku do roku ubiegłego widać wyraźny wzrost liczby zawodów prognozowanych jako o istotnym zapotrzebowaniu.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

Wprowadzone zmiany

Wprowadzono zmianę w załączniku nr 1 w części „Zawody szkolnictwa branżowego przyporządkowano do branż, uwzględniając specyfikę umiejętności zawodowych lub zakres, w jakim umiejętności te są wykorzystywane podczas wykonywania zadań zawodowych. Branże uporządkowano według kolejności alfabetycznej:

1) pkt 4 otrzymuje brzmienie: „4) branża chemiczna i ochrony środowiska (CHM)”;

2) pkt 21 otrzymuje brzmienie: „21) branża poligraficzno-księgarska (PGF)”.

W załączniku nr 2 dodano nowe zawody:

1) w części zatytułowanej „BRANŻA AUDIOWIZUALNA (AUD)”

a) przed pozycją dotyczącą zawodu „Asystent kierownika produkcji filmowej i telewizyjnej” o symbolu cyfrowym 343902 dodano pozycję dotyczącą zawodu „Administrator produkcji filmowej i telewizyjnej” o symbolu cyfrowym 343919,

b) po pozycji dotyczącej zawodu „Fotograf” o symbolu cyfrowym 343101 dodano pozycję dotyczącą zawodu „Technik animacji filmowej” o symbolu cyfrowym 343920;

2) w części zatytułowanej „BRANŻA BUDOWLANA (BUD)” po pozycji dotyczącej zawodu „Operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych” o symbolu cyfrowym 834209 dodano pozycję dotyczącą zawodu „Technik aranżacji wnętrz” o symbolu cyfrowym 311224;

3) w części zatytułowanej „BRANŻA CHEMICZNA I OCHRONY ŚRODOWISKA (CHM)”

a) po pozycji dotyczącej zawodu „Operator maszyn i urządzeń do przetwórstwa tworzyw sztucznych” o symbolu cyfrowym 814209 dodano pozycję dotyczącą zawodu „Operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadami” o symbolu cyfrowym 313211,

b) po pozycji dotyczącej zawodu „Operator urządzeń przemysłu chemicznego” o symbolu cyfrowym 813134 dodano pozycję dotyczącą zawodu „Pracownik pomocniczy w gospodarce odpadami” o symbolu cyfrowym 932922,

c) po pozycji dotyczącej zawodu „Technik analityk” o symbolu cyfrowym 311103 dodano pozycję dotyczącą zawodu „Technik gospodarki odpadami” o symbolu cyfrowym 325515;

4) w części zatytułowanej „BRANŻA DRZEWNO-MEBLARSKA (DRM)”

a) po pozycji dotyczącej zawodu „Koszykarz-plecionkarz” o symbolu cyfrowym 731702 dodano pozycję dotyczącą zawodu „Operator maszyn i urządzeń przemysłu drzewnego” o symbolu cyfrowym 817213,

b) po pozycji dotyczącej zawodu „Technik papiernictwa” o symbolu cyfrowym 311601 dodano pozycję dotyczącą zawodu „Technik przemysłu drzewnego” o symbolu cyfrowym 311948;

5) w części zatytułowanej „BRANŻA MECHANICZNA (MEC)” w kolumnie zatytułowanej „Minister właściwy dla zawodu – minister właściwy do spraw:” w pozycji dotyczącej zawodu „Ślusarz” o symbolu cyfrowym 722204 i pozycji dotyczącej zawodu „Technik mechanik” o symbolu cyfrowym 311504 wyraz „gospodarki” zastąpiono wyrazami „gospodarki, transportu, gospodarki morskiej, żeglugi śródlądowej”;

6) w części zatytułowanej BRANŻA POLIGRAFICZNO-KSIĘGARSKA (PGF)”,

a) przed pozycją dotyczącą zawodu „Drukarz fleksograficzny” o symbolu cyfrowym 732209 dodano pozycję dotyczącą zawodu „Animator rynku książki” o symbolu cyfrowym 343305,

b) po pozycji dotyczącej zawodu „Technik grafiki i poligrafii cyfrowej” o symbolu cyfrowym 311943 dodano pozycję dotyczącą zawodu „Technik księgarstwa” o symbolu cyfrowym 522306.

W załączniku nr 2 uchylono następujące zawody:

1) w części zatytułowanej „BRANŻA DRZEWNO-MEBLARSKA (DRM)” uchylono pozycję dotyczącą zawodu „Mechanik-operator maszyn do produkcji drzewnej” o symbolu cyfrowym 817212;

2) w części zatytułowanej „BRANŻA HANDLOWA (HAN)” uchylono pozycję dotyczącą zawodu „Technik księgarstwa” o symbolu cyfrowym 522306.

Przepisy uzupełniające

Kształcenie w zawodzie „Technik gospodarki odpadami” w branżowej szkole II stopnia prowadzi się, począwszy od roku szkolnego 2026/2027.

Z kolei kształcenie w zawodzie „Mechanik-operator maszyn do produkcji drzewnej” rozpoczęte przed dniem 1 września 2023 r. w branżowej szkole I stopnia, na kwalifikacyjnym kursie zawodowym i na kursie umiejętności zawodowych prowadzi się do zakończenia cyklu kształcenia.
Od dnia 1 września 2023 r. w klasie I branżowej szkoły I stopnia, na kwalifikacyjnym kursie zawodowym i na kursie umiejętności zawodowych nie rozpoczyna się kształcenia w zawodzie „Mechanik-operator maszyn do produkcji drzewnej”.

Kształcenie w zawodzie „Technik księgarstwa”, w którym wyodrębniono kwalifikacje „HAN.01. Prowadzenie sprzedaży” i „HAN.03. Prowadzenie działalności informacyjno-bibliograficznej”, rozpoczęte przed dniem 1 września 2023 r. w technikum, w branżowej szkole II stopnia, na kwalifikacyjnym kursie zawodowym i na kursie umiejętności zawodowych prowadzi się do zakończenia cyklu kształcenia.

Od dnia 1 września 2023 r. w klasie I technikum, w semestrze pierwszym klasy I branżowej szkoły II stopnia, na kwalifikacyjnym kursie zawodowym i na kursie umiejętności zawodowych nie rozpoczyna się kształcenia w zawodzie „Technik księgarstwa”, w którym wyodrębniono kwalifikacje „HAN.01. Prowadzenie sprzedaży” i „HAN.03. Prowadzenie działalności informacyjno-bibliograficznej”

Po wymienionych zmianach w klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego znajdzie się 237 zawodów.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

Nowe uregulowania w ustawie o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 w stosunku do ubiegłorocznej.

1) W roku 2023 środki, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 2 ustawy Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r., poz. 1762 z późn. zm. – dalej: KN), na wypłaty nagród dla nauczycieli za ich osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze wyodrębnione zostają w budżetach wojewodów łącznie w wysokości do 1428 średnich wynagrodzeń nauczyciela dyplomowanego (w 2022 r. było „do 2744 średnich wynagrodzeń nauczyciela stażysty”). Środki zostają ustalone w oparciu o kwotę bazową, o której mowa w art. 30 ust. 3 KN, obowiązującą w dniu 1 stycznia 2018 r. – art. 2 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

2) W roku 2023 środki, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 3 KN, na wypłaty nagród dla nauczycieli za ich osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze wyodrębnione zostają w budżecie ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania w wysokości do 1049 średnich wynagrodzeń nauczyciela dyplomowanego (w 2022 r. było „do 2015 średnich wynagrodzeń nauczyciela stażysty”). Środki zostają ustalone w oparciu o kwotę bazową, o której mowa w art. 30 ust. 3 KN, obowiązującą w dniu 1 stycznia 2018 r. – art. 2 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

3) NOWOŚĆ – w roku 2023 przy podziale części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego nie uwzględnia się dzieci i uczniów będących obywatelami Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2022 r., poz. 583, z późn zm.) – art. 38 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

4) NOWOŚĆ – w roku 2023 przy naliczaniu i podziale dotacji na dofinansowanie zadań w zakresie wychowania przedszkolnego uczniów objętych wychowaniem przedszkolnym do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 6 lat (art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych, Dz. U. z 2022 r., poz. 2082 z późn. zm.), nie uwzględnia się dzieci będących obywatelami Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny, objętych wychowaniem przedszkolnym – art. 39 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

5) NOWOŚĆ – w roku 2023 do dotacji udzielanej na podstawie art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych niepublicznemu liceum ogólnokształcącemu dla dorosłych, niepublicznej branżowej szkole II stopnia oraz niepublicznej szkole policealnej nie stosuje się przepisu o aktualizowaniu kwoty dotacji od początku roku budżetowego do dnia poprzedzającego pierwszy dzień obowiązywania zaktualizowanej kwoty dotacji – art. 40 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

Powtórzone (w stosunku do ubiegłorocznych zapisów) uregulowania w ustawie o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

1) W roku 2023 środki, o których mowa w art. 70a ust. 7 KN, przeznaczone na realizację ogólnokrajowych zadań w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli wyodrębnione zostają w budżecie ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania w łącznej wysokości do 2700 średnich wynagrodzeń nauczyciela dyplomowanego ustalonych kolejny rok w oparciu o kwotę bazową, o której mowa w art. 30 ust. 3 KN, obowiązującą w dniu 1 stycznia 2018 r. – art. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

2) W roku 2023 środki, o których mowa w art. 70a ust. 4 KN, na wspieranie organizacji doradztwa metodycznego na obszarze województwa ustala się w oparciu o średnie wynagrodzenie nauczyciela dyplomowanego wyliczone kolejny rok na podstawie kwoty bazowej, o której mowa w art. 30 ust. 3 KN, obowiązującej w dniu 1 stycznia 2020 r. – art. 3 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

3) W roku 2023 do ustalania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli, o którym mowa w art. 53 ust. 1 KN, kolejny rok zostanie zastosowana kwota bazowa obowiązującą w dniu 1 stycznia 2019 r. (3 349,73 zł) – art. 4 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

W art. 49 ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 dwukrotnie zmieniono ustawę z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2082 z późn. zm.):

1) wprowadzono zmianę w art. 110 w ust. 1 pkt 6 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Zwiększono maksymalny limit wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na dotację celową na dofinansowanie JST w zakresie wychowania przedszkolnego uczniów objętych wychowaniem przedszkolnym do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 6 lat w 2023 r. – z 1 mld 671 mln zł na 1 mld 749 mln zł.

2) wprowadzono zmianę w art. 120 w ust. 1 pkt 6 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Zwiększono maksymalny limit wydatków z budżetu państwa na zapewnienie bezpłatnego dostępu do podręczników, materiałów edukacyjnych lub materiałów ćwiczeniowych – z 373 mln zł na 448 mln zł.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

1. Ustawa z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762 z późn. zm.):

a. ustawa zawierała pierwotnie 12 rozdziałów i 102 artykuły,

b. ustawa obecnie zawiera 16 rozdziałów i 147 artykułów (wzrost o 2 art. w stosunku do ubiegłego roku).

Ostatnie, poważne zmiany dotyczyły w szerokim zakresie statusu nauczycieli – nowej formuły awansu zawodowego nauczycieli oraz oceny pracy nauczycieli

2. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2022 r., poz. 2230):

a. ustawa zawierała pierwotnie 11 rozdziałów i 115 artykuły,

b. ustawa obecnie zawiera 9 rozdziałów nieuchylonych i 230 aktywnych artykułów (wzrost o 1 art. w stosunku do ubiegłego roku).

W ustawie zachowano wyodrębnienie oceniania uczniów w szkołach dla dzieci i młodzieży, w stosunku do oceniania słuchaczy w szkołach dla dorosłych, branżowych szkołach II stopnia i szkołach policealnych oraz oceniania uczniów w szkołach artystycznych.

Mankamentem ustawy jest jej czytelność. Na skutek ciągłych zmian i uzupełnień zapisów doprowadzono do dość rzadko spotykanego oznaczenia artykułów. Dla przykładu: art. 44zzzfa, art. 44zzzga.

3. Ustawa z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 301):

a. ustawa zawierała pierwotnie 30 artykułów (struktura bezrozdziałowa),

b. ustawa obecnie zawiera także 30 artykułów.

W roku 2022 opublikowano jedynie tekst jednolity ustawy.

4. Ustawa z 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej (Dz. U. z 2022 r., poz. 2597):

a. ustawa zawierała pierwotnie 13 rozdziałów i 134 artykuły,

b. ustawa obecnie zawiera 12 rozdziałów nieuchylonych i 128 artykułów (spadek o 1 art. w stosunku do ubiegłego roku).

W 2022 r. uzupełniono bazy danych wynikające z zapisów ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich.

5. Ustawa z 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (Dz. U. z 2020 r., poz. 226):

a. ustawa zawierała pierwotnie 10 rozdziałów i 112 artykułów oraz załącznik „Uniwersalne charakterystyki poziomów w PRK”,

b. ustawa obecnie zawiera 10 rozdziałów i 113 artykułów oraz załącznik „Uniwersalne charakterystyki poziomów w PRK”.

W ciągu roku 2022 nie dokonano zmian w ustawie.

6. Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r., poz. 1082 z późn. zm.):

a. ustawa zawierała pierwotnie 9 rozdziałów i 189 artykułów,

b. ustawa obecnie zawiera 9 rozdziałów i 212 artykułów (wzrost o 3 art. w stosunku do ubiegłego roku).

Prezydent RP w grudniu 2022 r. zawetował planowane zmiany ustawy dotyczące przede wszystkim wzrostu pozycji kuratora oświaty w sensie nadzorczym nad organami prowadzącymi szkoły i placówki oraz nad dyrektorami tychże szkół i placówek.

7. ustawa z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 60 z późn. zm.):

a. ustawa zawierała pierwotnie 369 artykułów (struktura bezrozdziałowa),

b. ustawa obecnie zawiera 363 artykuły (tegoroczne zmiany nie spowodowały zmiany w ilości artykułów).

Ostatnia zmiana to ważny zapis dla organów prowadzących w dniu 1 września 2017 r. szkoły podstawowe, w których zorganizowano oddziały przedszkolne – zmieniono datę dostosowania lokali, w których zorganizowano te oddziały, do warunków przepisów z 2017 r. – nowy termin to 31 sierpnia 2024 r. (przesunięcie o 2 lata)

8. ustawa z 27 października 2017 r. o Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej (Dz. U. z 2022 r., poz. 2454):

a. ustawa zawierała pierwotnie 4 rozdziały i 19 artykułów,

b. ustawa obecnie zawiera 4 rozdziały i 20 artykułów (tegoroczne zmiany nie spowodowały zmiany w ilości artykułów).

Zmiany w br. dotyczyły uaktualnienia zadań OSE do nowych okoliczności, związanych z wojną na Ukrainie.

9. ustawa z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. z 2022 r., poz. 2082 z późn. zm.):

a. ustawa zawierała pierwotnie 12 rozdziałów i 147 artykułów,

b. ustawa obecnie zawiera 12 rozdziałów i 150 artykułów (tegoroczne zmiany nie spowodowały zmiany w ilości artykułów).

Zmiany w br. dotyczyły uaktualnienia wskazanych kwot wydatkowanych na niektóre zadania oświatowe w 2023 r. z uwagi na zapisy zamieszczone w ustawie o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023.

10. ustawa z 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 2245 z późn. zm.):

a. ustawa zawierała pierwotnie 170 artykułów (struktura bezrozdziałowa),

b. ustawa obecnie zawiera 173 artykuły (uchylono 1 artykuł i dodano 2 artykuły).

Zmiany w br. przede wszystkim doprecyzowały, że w przypadku nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych i nauczycieli praktycznej nauki zawodu, którzy do dnia 31 sierpnia 2020 r. zostali zatrudnieni w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe, pierwszy cykl szkolenia branżowego, w łącznym wymiarze 40 godzin, wynosi 4 lata.

11. ustawa z 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami (Dz. U. z 2019 r., poz. 1078):

a. ustawa zawierała pierwotnie 9 rozdziałów i 33 artykuły,

b. ustawa zawiera nadal 9 rozdziałów i 33 artykuły, rok 2022 nie przyniósł zmian.

Opiekę zdrowotną sprawują w szkołach: pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania albo higienistka szkolna oraz lekarz dentysta.

12. ustawa z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r., poz. 1730):

a. ustawa zawiera 29 artykułów (struktura bezrozdziałowa).

W swoich zapisach zawiera przede wszystkim przepisy przejściowe w sprawie awansu zawodowego nauczycieli obowiązujące do 31 sierpnia 2027 r.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

Znaczenia i wartości prawidłowo oraz z rozmysłem realizowanej kontroli praktycznie nie da się przecenić. Jej wyniki mogą doskonale służyć zarówno do poprawy funkcjonowania szkoły lub placówki, jak i mieć istotny wpływ na wzrost jakości jej pracy. Niestety kontrola jest często trywializowana i sprowadzana do prostych małoznaczących czynności, czy gestów, które nie wnoszą niczego istotnego. Aktualne zasady nadzoru pedagogicznego usiłują to zmienić zobowiązując dyrektora szkoły lub placówki do zaplanowania tematyki i terminów kontroli przestrzegania przepisów prawa przez nauczycieli, ale również pozostałych obszarów funkcjonowania szkoły, które wcześniej były nadzorowane poprzez proces ewaluacji wewnętrznej. Każda kontrola musi być przemyślana i usystematyzowania, a jej wyniki muszą obowiązkowo służyć poprawie funkcjonowania szkoły lub placówki, co w konsekwencji powinno spowodować poprawienie efektywności i jakości jej pracy. Z tego też względu przypomnimy sobie kilka kwestii dotyczących kontroli w placówce oświatowej.

Zgodnie z nowymi uwarunkowaniami dyrektor szkoły lub placówki osobiście odpowiada za funkcjonowanie całej szkoły i we wszystkich zakresach zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa. W związku z powyższym jest zobowiązany prowadzić działania dotyczące wewnętrznej kontroli zgodności postępowania nauczycieli (i innych pracowników placówki również) z aktualnie obowiązującymi regulacjami prawnymi, zarówno rangi ustaw, jak również rangi rozporządzeń oraz uregulowań lokalnych (uchwały i zrządzenia zarówno władz oświatowych, jak i samorządowych), na uregulowaniach prawa wewnątrzszkolnego kończąc. W tym kontekście ważnym zadaniem jest również przygotowanie szkoły do kontroli zewnętrznej (tutaj wskazówkami są wytyczne Ministra Edukacji i Nauki określone w „Podstawowych kierunkach realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2022/2023). Jak można zauważyć zakres jest bardzo rozległy, którego nie da się kontrolować w sposób doraźny i przypadkowy. Każdy dyrektor posiada swoje doświadczenie i w odpowiedni sposób może zhierarchizować zagadnienia podlegające kontroli oraz odpowiednio je zaplanować.

Wszelkie działania kontrolne należy zawsze starannie zaplanować, a do kontroli zewnętrznej należy się dobrze wcześniej przygotować. Aby prawidłowo przygotować placówkę do kontroli – zwłaszcza zewnętrznej – należy odpowiednio wcześniej sprawdzić te obszary (zagadnienia), które w bieżącym roku szkolnym będą stanowiły główny trzon działań kontrolnych władz oświatowych, a wynika to z przyjętych przez Ministra Edukacji i Nauki kierunków realizacji polityki oświatowej państwa z dnia 8 sierpnia 2022 r. Jednak w żadnym wypadku nie wolno bagatelizować pozostałych obszarów funkcjonowania placówki.

Poniżej prezentuję mały słowniczek pojęć, który pozwoli bardziej zrozumiale przeanalizować zagadnienie kontroli w szkole.

Kontrola - porównanie stanu faktycznego z oczekiwanym,

Diagnoza - określenie stanu „jak jest ?” (zawsze jest elementem procesu kontrolnego),

Ocena - opinia o czymś lub o kimś dokonana na podstawie wyniku analizy wcześniej uzyskanych wyników lub zebranych informacji z wykorzystaniem określonych narzędzi kontrolnych (badawczych).

Punktem wyjścia do zrozumienia znaczenia procesu kontroli jest prawidłowa interpretacja samego pojęcia. Otóż kontrola jest to czynność, polegająca na sprawdzeniu (porównaniu, stwierdzeniu) stanu faktycznego (obecnego, zastanego) z oczekiwanym, wymaganym (określonym, docelowym) w normach prawnych (technicznych, ekonomicznych, innych). Natomiast zgodnie interpretacją Ministerstwa określoną w rozporządzeniu w sprawie nadzoru pedagogicznego kontrola to działanie prowadzone w szkole w celu oceny stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej, i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół.

Jednak aby kontrola niosła ze sobą tylko pozytywne wartości musi spełniać określone funkcje. Mając to na względzie do standardowych funkcji kontroli można zaliczyć:

- sprawdzanie

- ocenianie

- wnioskowanie

- edukowanie

- motywowanie

Wymienione funkcje mają bezpośredni wpływ na rodzaj dokumentów tak kontrolnych, jak i kontrolowanych. W tym kontekście należy stwierdzić, że bardzo istotnym zagadnieniem są prawidłowo i skrupulatnie realizowane kolejne etapy postępowania kontrolnego. Podczas prowadzenia wszelkich działań kontrolnych zawsze można wyróżnić pewne stałe, wręcz powtarzające się elementy, które określamy jako etapy postępowania kontrolnego, a są to:

1) stwierdzenie stanu faktycznego,

2) porównanie stanu faktycznego ze stanem określonym w normach prawnych i ustalenie odstępstwa od stanu wymaganego,

3) ustalenie przyczyn stwierdzonych odstępstw (nieprawidłowości),

4) sformułowanie wniosków i wydanie zaleceń,

5) podjecie działań zmierzających do likwidacji stwierdzonych nieprawidłowości.

Jednak aby kontrola była prawidłowo realizowana, a zwłaszcza aby przynosiła pozytywne efekty musi spełniać kilka podstawowych kryteriów. Do takich standardowych kryteriów kontroli zalicza się zwłaszcza takie jak:

1) legalność – zgodność z obowiązującymi zasadami prawa,

2) gospodarność – przy możliwie najmniejszych nakładach,

3) rzetelność – zgodnie z wskazaniami merytorycznymi, wręcz eksperckimi,

4) celowość – realizowana zgodnie z jasno określonym celem wskazującym co chcemy osiągnąć,

5) przejrzystość – transparentność,

6) jawność – kontrola nie ma zaskakiwać, ale być działaniem systemowym.

Tak jak wszystkie działania podejmowane w szkole, w tym zwłaszcza działania kontrolne, muszą posiadać stosowną podstawę prawną – zgodnie z wspomnianym kryterium legalności. Obecnie podstawę prawną kontroli w szkole lub placówce oświatowej stanowią takie akty prawne jak:

- ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe,

- ustawa z dania 7 września 1991 r. o systemie oświaty,

- rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowego z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego,

- rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 września 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego,

- inne akty prawne regulujące funkcjonowanie szkoły w różnych obszarach aktywności.

Działania kontrolne mają różny cel i charakter. Z tego też względu można wyodrębnić różne rodzaje kontroli. Jednak, w celu uporządkowania należy wprowadzić określoną systematykę, której wyznacznikiem są kryteria systematyzujące. Zatem kontrole można podzielić w zależności od przyjętego wcześniej kryterium. W świetle powyższego do podstawowych rodzajów kontroli zalicza się takie jak:

a) zewnętrzna

b) wewnętrzna

c) całościowa

d) wyrywkowa (fragmentaryczna)

e) planowa

f) okazjonalna

Przy podejmowaniu i realizowaniu określonych czynności kontrolnych dyrektor szkoły może postąpić w następujący sposób:

- samodzielnie przeprowadzić wszystkie czynności kontrolne w oparciu o dokładnie opracowany plan kontroli wewnętrznej,

- delegować część uprawnień kontrolnych na rzecz innych członków zespołu kierowniczego, ale wówczas jest zobowiązany do okresowego rozliczania kadry kierowniczej z realizacji zadań związanych z kontrolą wewnętrzną.

Mając na względzie specyfikę szkoły, można zauważyć, że kontrola dyrektora dotyczy w szczególności realizacji następujących rodzajów zadań szkolnych:

• dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze nauczycieli:

- prace organizacyjne nauczycieli

- prowadzenie dokumentacji przebiegu nauczania

- szeroko pojęte działania dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze

- współpraca z rodzicami, pedagogiem

- doskonalenie własne nauczycieli

• pracownicze:

- przestrzeganie zasad bhp

- dyscyplina pracy

- realizacja zadań i poleceń służbowych

• finansowe:

- szeroko rozumiana polityka budżetowa

- finansowanie projektów

- wykorzystanie środków pozabudżetowych

- dyscyplina finansów publicznych.

Usystematyzować należy również obszary (zakresy) merytoryczne kontroli w takiej szczególnej organizacji jaka jest szkoła. Otóż do podstawowych obszarów kontroli szkoły zaliczyć należy:

1. Zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami

2. Realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania

3. Przestrzeganie oceniania szkolnego, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów wewnętrznych, a także przestrzegania przepisów dotyczących obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki

4. Przestrzeganie statutu szkoły lub placówki

5. Przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach

6. Zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki

7. Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej

8. Ochrona danych

9. Prowadzenie dokumentacji szkolnej

10. Przestrzeganie obowiązujących regulacji prawnych.

Wytyczne Ministra Edukacji i Nauki wynikające z przyjętych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2022/2023 (pismo Ministra Edukacji i Nauki z dnia 8 sierpnia 2022 r. nr DKO-WNP.4092.75.2022.DB) zawierają następujące wskazania w zakresie kontroli:

a) w szkołach ponadpodstawowych:

- Zgodność z przepisami prawa realizacji zajęć wychowanie do życia w rodzinie;

b) w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe i w centrach kształcenia zawodowego:

- Zgodność z przepisami prawa organizacji i realizacji turnusów dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników;

c) w niepublicznych bursach:

- Zgodność z przepisami prawa organizacji pracy bursy;

d) w niepublicznych domach wczasów dziecięcych:

- Zgodność z przepisami prawa organizacji pracy domu wczasów dziecięcych;

e) w przedszkolach ogólnodostępnych i integracyjnych:

- Zgodność z przepisami prawa zwiększenia dostępności i jakości wsparcia udzielanego dzieciom przez nauczycieli specjalistów, w tym pedagogów specjalnych;

f) w szkołach podstawowych, liceach ogólnokształcących, technikach, branżowych szkołach I stopnia (ogólnodostępnych i integracyjnych)

- Zgodność z przepisami prawa zwiększenia dostępności i jakości wsparcia udzielanego uczniom przez nauczycieli specjalistów, w tym pedagogów specjalnych;

g) w publicznych szkołach podstawowych i ponadpodstawowych:

- Zgodność z przepisami prawa przyjmowania do szkół i wspomagania nauki osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi podlegającymi obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw.

Jak można zauważyć wszystkie zagadnienia kontrolne zawierają powtarzające się sformułowanie: „zgodność z przepisami prawa …”. To oznacza, że osoba kontrolująca w pierwszej kolejności sama musi zapoznać się ze stosownymi zapisami prawnymi regulującymi kontrolowane zagadnienie. A to w konsekwencji oznacza, że jednym z podstawowych zagadnień kontrolnych jest przestrzeganie obowiązującego aktualnie prawa. Poniżej przeanalizujemy kilka przykładowych obszarów kontroli w szkole.

Kwalifikacje

Podstawą kontroli, a zarazem kryteriami oceny są wymagania kwalifikacyjne określone w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r.

- kwalifikacje kierunkowe (wprost i w zakresie)

- do pracy w przedszkolu i klasach I-III

- do nauki języków obcych zwłaszcza w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej

- do pracy na stanowisku wychowawczy w świetlicach szkolnych i internatach

- do prowadzenia zajęć w zakresie udzielania pierwszej pomocy

- do prowadzenia zajęć w zakresie edukacji dla bezpieczeństwa – zwłaszcza po ostatnich zmianach

- do pracy w szkołach branżowych

- specjalistyczne

- do prowadzenia zajęć alternatywnych

- do realizacji zajęć w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej

- do pracy w charakterze pedagoga specjalnego

- i inne

Ocenianie szkolne po nowelizacji z dnia 22 lutego 2019 r.oraz po zmianach związanych z wykorzystaniem TiK w sytuacji zawieszenia zajęć stacjonarnych (nauczanie zdalne). W tym obszarze kontroli podlega:

- sposób formułowania przez nauczycieli wymagań edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych (semestralnych) ocen z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych;

- ustalanie kryteriów oceniania zachowania;
- ocenianie bieżące (czyli systematyczność i wieloaspektowość oceniania) i ustalanie śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz śródrocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania zarówno w sytuacji nauczania stacjonarnego, jak i zdalnego

- przeprowadzanie egzaminów klasyfikacyjnych i poprawkowych oraz ich dokumentacja;

- ustalanie rocznych (semestralnych) ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania.

Dokumentacja szkolna

Kolejnym zagadnieniem, które powinno być poddane kontroli w bieżącym roku szkolnym (i to nie jeden raz) jest dokumentacja szkolna, a dokładniej sposób prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej. Rozporządzenie z dnia 25 sierpnia 2017 r. (nowelizacja rozporządzenia z dnia 29 sierpnia i 11 września 2019 r.) wprowadza szereg zmian w tym zakresie, które należy bezwzględnie wprowadzić, a następnie systematycznie kontrolować.

Programy nauczania

W tym obszarze na pierwszym miejscu należy sprawdzić prawidłowość procedury dopuszczania programu do użytku w danej szkole – w oparciu o ustawę o systemie oświaty, a następnie zawartość merytoryczną treści programowych oraz strukturę programu.

Jeżeli wybrano program innego autora to kontroli powinna podlegać treść i struktura przedłożonej ci analizy programu oraz możliwości jego realizacji w warunkach konkretnej szkoły oraz z konkretnymi uczniami.

Procedura dopuszczania programu

Procedura dopuszczenia programu do użytku w danej szkole może zawierać następujące etapy:

1) nauczyciel (lub grupa nauczycieli) przedstawia dyrektorowi szkoły program nauczania do dopuszczenia wraz z wszystkimi niezbędnymi załącznikami (wniosek w formie pisemnej);

2) dyrektor szkoły zasięga opinii rady pedagogicznej – stosowna uchwała rady pedagogicznej (obligatoryjnie);

3) dyrektor szkoły dopuszcza program do użytku w danej szkole;

4) dopuszczony program zostaje wpisany do szkolnego zestawów programów nauczania.

W kwestii struktury programu skontrolować należy:

a) czy stanowi opis sposobu realizacji celów kształcenia i zadań edukacyjnych ustalonych w obowiązującej podstawie programowej kształcenia ogólnego;

b) czy obejmuje co najmniej jeden etap edukacyjny i czy dotyczy kształcenia zintegrowanego, przedmiotu, bloku przedmiotowego lub ich części;

c) czy zawiera:

- szczegółowe cele kształcenia i wychowania,

- treści nauczania zgodne z treściami nauczania zawartymi w obowiązującej podstawie programowej kształcenia ogólnego,

- sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy (zarówno w formule nauczania stacjonarnego, jak i zdalnego),

- opis założonych osiągnięć ucznia,

- propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia (zarówno w formule nauczania stacjonarnego, jak i zdalnego).

Ponadto w odniesieniu do samego programu nauczania:

- czy jest poprawny pod względem merytorycznym i dydaktycznym – w szczególności musi uwzględniać aktualny stan wiedzy naukowej, w tym metodycznej;

- czy zawiera treści zgodne z przepisami prawa, w tym ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi;

- czy uwzględnia doświadczenie zawodowe i umiejętności nauczyciela realizującego ten program;

- czy jest dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony;

- czy uwzględnia możliwości bazowe szkoły/placówki – wskazane warunki realizacyjne;

- czy zawiera dodatkowe treści nauczania wykraczające poza zakres ustalony w obowiązującej podstawie programowej, jeżeli tak, to czy są one dobrze uzasadnione i możliwe do wprowadzenia w danych warunkach oraz czy pozostałe treści ujęte w podstawie programowej mają zapewnione możliwości efektywnego nauczania. Należy również sprawdzić, czy i na ile wprowadzone dodatkowe treści są zasadne i czy są możliwe do zrealizowania z konkretnymi uczniami, dla których jest przeznaczony (opracowany).

Kontrola realizacji nowej podstawy programowej.

W tym zakresie należy skontrolować następujące zagadnienia:

1) Znajomość podstawy programowej przez nauczycieli, zarówno z etapem wcześniejszym, jak i z etapem późniejszym.

2) Wyniki prac zespołów przedmiotowych nauczycieli dotyczących nowej podstawy programowej.

3) Struktura programu nauczania skonstruowanego na podstawie nowej podstawy programowej.

4) Założeń oceniania przedmiotowego uwzględniającego wymagania określone w nowej podstawie programowej.

5) Realizacja ramowego planu nauczania.

6) Realizacja rocznego planu nauczania, jako etapu realizacji planu ramowego.

7) Przeprowadzenie diagnozy potrzeb i możliwości uczniów oraz analiza jej wyników – przed rozpoczęciem realizacji nowej podstawy programowej.

Bardzo istotnym obszarem aktywności szkolnej, który ostatnio zyskał szczególnie ważne znaczenie jest prawidłowa organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Podstawę prawną działań w tym zakresie stawi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach ze zmianami z 22 lipca 2022 r. Pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje dyrektor szkoły, natomiast pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielają: nauczyciele, wychowawcy i specjaliści w tym psycholodzy, pedagodzy, pedagodzy specjalni, logopedzi, doradcy zawodowi, terapeuci pedagogiczni. Pamiętać należy o przygotowaniu właściwych dokumentów. I tak dla uczniów bez orzeczenia – arkusz diagnostyczny potrzeb ucznia, a następnie program działań wspierających danego ucznia. Z kolei dla uczniów posiadających orzeczenie poradni o potrzebie kształcenia specjalnego Indywidualny Program Edukacyjno Terapeutyczny (IPET) oraz wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia. Ponadto należy pamiętać o dzienniku innych zajęć i indywidualnej teczce ucznia. W tym zakresie należy bezwzględnie przestrzegać zasad ochrony danych wrażliwych – czyli tzw. RODO.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w placówce polega na:

- rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia,

- wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy udzielanej uczniom,

- rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych uczniów, w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu placówki oraz w środowisku społecznym.

Potrzeby rozwojowe i edukacyjne uczniów wynikają w szczególności z:

1) niepełnosprawności;

2) niedostosowania społecznego;

3) zagrożenia niedostosowaniem społecznym;

4) zaburzeń zachowania lub emocji;

5) szczególnych uzdolnień;

6) specyficznych trudności w uczeniu się;

7) deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych;

8) choroby przewlekłej

9) sytuacji kryzysowych lub traumatycznych;

10) niepowodzeń edukacyjnych;

11) zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi;

12) trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą;

13) innych potrzeb dziecka.

W aspekcie powyższego należy bardzo starannie skontrolować obowiązujące procedury opisujące organizację pomocy psychologiczno-pedagogiczej w szkole, które powinny uwzględniać działa pomocowe realizowane zarówno w warunkach pracy stacjonarnej, jak i zdalnej oraz różne warianty i sposoby postępowania.

Na koniec jeszcze jedna, ale za to bardzo istotna kwestia. Otóż aby działania kontrolne były usystematyzowane muszą być prowadzone w oparciu o konkretne narzędzia, czyli arkusze kontrolne. Bez arkusza kontrolnego kontrola będzie chaotyczna, a jej wyniki nie będą usystematyzowane. Jednak należy ze dużym naciskiem zaznaczyć, że nie ma uniwersalnych narzędzi kontroli wewnętrznej (arkuszy kontrolnych) – narzędzia te powinny zawsze uwzględniać specyfikę placówki, jej zadania, wymagania zewnętrzne (formalno-prawne) oraz cel podejmowanego działania kontrolnego. Zdecydowanie nie muszą to być dokumenty bardzo skomplikowane, a tylko takie, które pomogą w sprawnym i efektywnym przeprowadzeniu czynności kontrolnych zgodnie z założonym wcześniej celem. Dokumenty te maja charakter systematyzujący i pozwalający na zgromadzenie niezbędnych informacji dotyczących zarówno celu, jak i przedmiotu kontroli, podobnie jak arkusze obserwacyjne. Arkusze kontroli zewnętrznej są tylko wskazówkami i nie mogą być wprost zastosowane z uwagi na swoją konstrukcję podporządkowaną innemu celowi. Są natomiast doskonałym materiałem pomagającym przygotować się do kontroli zewnętrznej.

Jan Lewandowski

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r., poz. 1082, tekst jednolity z dnia 18 maja 2021 r. ze zmianami)
• Ustawa z dania 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2022 r., poz. 2230, tekst jednolity z dnia 14 września 2022 r.)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z 2020 r., poz. 1551)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 września 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z 2021 r., poz. 1618)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 roku w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. z 2020 r., poz. 1289, tekst jednolity z dnia 1 lipca 2020 r.)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 2 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciel (Dz. U. z 2020 r., poz. 2160)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 373)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2017 r., poz. 1646)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2019 r., poz. 1664)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 września 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2019 r., poz. 1788)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2020 r., poz. 1280, tekst jednolity z dnia 9 lipca 2020 r.)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 lipca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2022 r., poz. 1594)

zwiń >>

Ocena pracy nauczyciela w drugim roku przygotowania do zawodu

Przepisy w obecnym brzmieniu zakładają, że nauczyciel odbywający przygotowanie do zawodu nauczyciela podlega obowiązkowej ocenie pracy w drugim roku jego odbywania. Ocena powinna zostać jednak dokonana dopiero po przeprowadzeniu i omówieniu zajęć w wymiarze co najmniej 1 godziny w obecności dyrektora, mentora i wskazanej przez dyrektora osoby. Ocena ta powinna zostać dokonana z inicjatywy dyrektora, co oznacza, że powinna zostać dokonana w okresie nie dłuższym, niż 3 miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy. Warto zaznaczyć, że podczas dokonywania oceny pracy nauczyciela począwszy od 1 września 2022 r., zastosowanie znajdą przepisy nowego rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli (Dz. U. z 2022 r., poz. 1822). Rozporządzenie to określa m.in. obowiązkowe i dodatkowe kryteria oceny pracy nauczyciela. Ocenie podlegać będą wszystkie kryteria obowiązkowe i po jednym kryterium wskazanym odpowiednio przez dyrektora i nauczyciela przed dokonaniem oceny (dyrektor wybrane przez siebie kryterium dodatkowe powinien wskazać w piśmie informującym nauczyciela o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy, następnie nauczyciel, w terminie 3 dni od otrzymania takiego powiadomienia, powinien poinformować dyrektora o wybranym przez siebie kryterium dodatkowym, w ramach którego będzie oceniany).

Do obowiązkowych kryteriów oceny zaliczają się:

1) poprawność merytoryczna i metodyczna prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;

2) dbałość o bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki;

3) znajomość praw dziecka, w tym praw określonych w Konwencji o prawach dziecka, ich realizacja oraz kierowanie się dobrem ucznia i troską o jego zdrowie z poszanowaniem jego godności osobistej;

4) wspieranie każdego ucznia, w tym ucznia niepełnosprawnego, w jego rozwoju oraz tworzenie warunków do aktywnego i pełnego uczestnictwa ucznia w życiu szkoły oraz środowiska lokalnego;

5) kształtowanie u uczniów szacunku do drugiego człowieka, świadomości posiadanych praw oraz postaw obywatelskiej, patriotycznej i prospołecznej, w tym przez własny przykład nauczyciela;

6) współpraca z innymi nauczycielami w zakresie wynikającym z realizowanych przez szkołę zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz zadań statutowych;

7) przestrzeganie przepisów prawa z zakresu funkcjonowania szkoły oraz wewnętrznych uregulowań obowiązujących w szkole, w której nauczyciel jest zatrudniony;

8) poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą, w tym w ramach doskonalenia zawodowego;

9) współpraca z rodzicami.

Z kolei dodatkowe kryteria oceny nauczyciela obejmują:

1) planowanie, organizowanie i prowadzenie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych wynikających ze specyfiki szkoły i zajmowanego stanowiska, z wykorzystaniem metod aktywizujących ucznia, w tym narzędzi multimedialnych i informatycznych, dostosowanych do specyfiki prowadzonych zajęć;

2) diagnozowanie potrzeb i możliwości ucznia oraz indywidualizowanie pracy z uczniem;

3) analizowanie własnej pracy, wykorzystywanie wniosków wynikających z tej analizy do doskonalenia procesu dydaktyczno-wychowawczego i opiekuńczego oraz osiąganie pozytywnych efektów pracy;

4) wykorzystywanie w pracy wiedzy i umiejętności nabytych w wyniku doskonalenia zawodowego;

5) realizowanie innych zajęć i czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 KN, w tym udział w przeprowadzaniu egzaminów, o których mowa w art. 42 ust. 2b pkt 2 KN, i prowadzenie konsultacji, o których mowa w art. 42 ust. 2f KN;

6) podejmowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych, programowych lub metodycznych w prowadzeniu zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;

7) pobudzanie inicjatyw uczniów przez inspirowanie ich do działań w szkole i środowisku pozaszkolnym oraz sprawowanie opieki nad uczniami podejmującymi te inicjatywy;

8) prowadzenie oraz omawianie zajęć otwartych dla nauczycieli lub rodziców;

9) realizowanie powierzonych funkcji lub innych zadań zleconych przez dyrektora szkoły;

10) umiejętność rozwiązywania konfliktów wśród uczniów;

11) umiejętność rozpoznawania i stosowania komunikacji niewerbalnej oraz doskonalenie umiejętności komunikacyjnych;

12) opracowywanie i wdrażanie innowacyjnych programów nauczania, programów wychowawczo-profilaktycznych lub innych programów wynikających ze specyfiki szkoły lub zajmowanego stanowiska, z uwzględnieniem potrzeb uczniów;

13) przeprowadzenie ewaluacji działań wynikających z pełnionej funkcji lub zadań związanych z oświatą realizowanych poza szkołą oraz wykorzystywanie jej wyników do podnoszenia jakości pracy szkoły;

14) współpracę z Centralną Komisją Egzaminacyjną lub okręgową komisją egzaminacyjną, w szczególności w charakterze egzaminatora, autora zadań lub recenzenta, placówkami doskonalenia nauczycieli lub uczelniami w zakresie opieki nad studentami odbywającymi praktyki pedagogiczne;

15) inne szczególne osiągnięcia nauczyciela wynikające z jego pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej.

Podobnie jak dotychczas oceniany nauczyciel może otrzymać oceny: wyróżniającą, bardzo dobrą, dobrą, bądź negatywną. Nauczyciel może wnioskować o to, aby w trakcie jego oceny pracy dyrektor zasięgnął opinii właściwego doradcy metodycznego na temat jego pracy nauczyciela, a w przypadku braku takiej możliwości – opinii innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego.

Dyrektor powinien również zasięgnąć mentora, rady rodziców oraz może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego i właściwego doradcy metodycznego (w braku takiej możliwości – innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego). Opinie powinny zostać przedstawione w ciągu 14 dni od powiadomienia przez dyrektora o potrzebie ich wydania. Dyrektor szkoły ustala poziom spełniania łącznie wszystkich obowiązkowych kryteriów oceny pracy oraz po jednym kryterium dodatkowym wskazanym przez siebie i przez nauczyciela, a następnie ustala ocenę pracy nauczyciela. Poziom spełniania kryteriów oceny pracy jest oceniany w punktach:

1) od 0 do 30 – w przypadku kryterium oceny pracy dotyczącym poprawności merytorycznej i metodycznej prowadzonych zajęć;

2) od 0 do 5 – w przypadku pozostałych obowiązkowych i dodatkowych kryteriów oceny pracy. W przypadku gdy dyrektor szkoły ustali, że suma punktów:

1) wynosi 90% maksymalnej liczby punktów i powyżej – nauczyciel otrzymuje ocenę wyróżniającą;

2) jest równa lub wyższa niż 75% maksymalnej liczby punktów i nie przekracza 89,99% maksymalnej liczby punktów – nauczyciel otrzymuje ocenę bardzo dobrą;

3) jest równa lub wyższa niż 55% maksymalnej liczby punktów i nie przekracza 74,99% maksymalnej liczby punktów – nauczyciel otrzymuje ocenę dobrą;

4) wynosi poniżej 55% maksymalnej liczby punktów – nauczyciel otrzymuje ocenę negatywną.

Ocena powinna zostać ustalona po zapoznaniu nauczyciela z jej projektem i po wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń. Karta oceny pracy wręczona nauczycielowi powinna zawierać:

1) imię (imiona) i nazwisko oraz datę urodzenia nauczyciela;

2) miejsce zatrudnienia i zajmowane stanowisko;

3) staż pracy pedagogicznej;

4) stopień awansu zawodowego lub informację o nieposiadaniu stopnia awansu zawodowego;

5) wykształcenie;

6) datę dokonania ostatniej oceny pracy;

7) okres pracy, za który została dokonana ocena pracy;

8) stwierdzenie uogólniające, wskazujące otrzymany rodzaj oceny;

9) uzasadnienie oceny pracy;

10) datę dokonania oceny pracy;

11) podpis osoby dokonującej oceny pracy;

12) pouczenie o terminie i trybie wniesienia odwołania od oceny pracy albo złożenia wniosku o ponowne ustalenie oceny pracy.

Dyrektor powinien pamiętać, że zgodnie z art. 9fa ust. 12 KN, nauczyciel, który uzyskał negatywną ocenę pracy w drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, nie może być ponownie zatrudniony w tej samej szkole do czasu uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego (z nauczycielami tymi nawiązywana jest umowa o pracę na czas określony na 2 lata szkolne). Po podjęciu zatrudnienia w innej szkole nauczyciel będzie odbywał przygotowanie do zawodu nauczyciela w takim samym wymiarze, jak za pierwszym razem, do którego nie będzie się wliczać okresu dotychczas odbytego przygotowania do zawodu nauczyciela. Z tego też względu warto pamiętać, że nauczycielowi, w terminie 14 dni od dnia doręczenia oceny pracy, przysługuje prawo wniesienia odwołania, za pośrednictwem dyrektora szkoły, do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą.

Ocena pracy w ostatnim roku przygotowania do zawodu

Do kolejnej oceny pracy nauczyciela początkującego dojdzie w ostatnim roku odbywania przez niego przygotowania do zawodu nauczyciela. Procedura ta odbywa się w sposób analogiczny, jak w przypadku dokonywania oceny w drugim doku przygotowania do zawodu, natomiast uzyskanie co najmniej dobrej oceny pracy będzie warunkiem do przeprowadzenia przez nauczyciela początkującego zajęć w obecności powołanej przez dyrektora komisji. Natomiast nauczyciel, który uzyskał negatywną ocenę pracy w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, po podjęciu zatrudnienia w innej szkole będzie odbywał dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze roku i 9 miesięcy. W ostatnim roku odbywania dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela w innej szkole nauczyciel, który w tym okresie uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy, powinien przeprowadzić zajęcia, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły.

Marcin Majchrzak

zwiń >>

Nauczanie zdalne

W roku szkolnym 2022/2023 r. nadal jedną z największych trudności, jakie stają przed placówkami oświatowymi jest kwestia prawidłowego organizowania nauczania zdalnego. Od dnia 1 września 2022 r. obowiązuje nowy przepis art. 125a Prawa oświatowego, zgodnie z którym zajęcia w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce zawiesza się, na czas oznaczony, w razie wystąpienia na danym terenie:

1) zagrożenia bezpieczeństwa uczniów w związku z organizacją i przebiegiem imprez ogólnopolskich lub międzynarodowych,

2) temperatury zewnętrznej lub w pomieszczeniach, w których są prowadzone zajęcia z uczniami, zagrażającej zdrowiu uczniów,

3) zagrożenia związanego z sytuacją epidemiologiczną,

4) nadzwyczajnego zdarzenia zagrażającego bezpieczeństwu lub zdrowiu uczniów innego niż określone w pkt 1-3 – w przypadkach i trybie określonych w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 32 ust. 11.

W przypadku zawieszenia zajęć na okres powyżej dwóch dni dyrektor organizuje dla uczniów zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość nie później niż od trzeciego dnia zawieszenia zajęć. Warto zauważyć, że możliwość prowadzenia nauczania zdalnego dotyczy nie tylko sytuacji spowodowanej pandemią COVID-19, ale także sytuacji, w której budynek szkoły nie będzie dostatecznie ogrzany.

Przepis art. 125a ust. 7 Prawa oświatowego wskazuje, jakie postanowienia powinien zawierać statut. Statut w części dotyczącej nauczania zdalnego powinien określać:

1) szczegółową organizację zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, w tym technologie informacyjno-komunikacyjne wykorzystywane przez nauczycieli do realizacji tych zajęć – przykładowo statut może wskazywać, że:

a) zajęcia są realizowane przy wykorzystaniu materiałów i funkcjonalności Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej lub materiałów wskazanych przez nauczycieli,

b) zajęcia są realizowane z wykorzystaniem środków komunikacji na odległość takich jak dziennik elektroniczny Librus, poczta elektroniczna, media społecznościowe, komunikatory, platformy meetingowe,

c) zajęcia są realizowane w czasie rzeczywistym,

d) nauczyciele mogą udostępniać uczniom materiały do realizacji zadań w czasie odroczonym,

e) uczeń na prośbę nauczyciela ma obowiązek pracy z włączoną kamerą;

2) sposób przekazywania uczniom materiałów niezbędnych do realizacji tych zajęć – przykładowo statut może wskazywać, że:

a) materiały na zajęcia są przesyłane na adresy mailowe uczniów albo przy użyciu komunikatorów lub platform meetingowych,

b) nauczyciel przesyłając materiały zakreśla termin zapoznania się z nimi oraz termin wykonania zadania i przekazania go nauczycielowi,

3) warunki bezpiecznego uczestnictwa uczniów w tych zajęciach w odniesieniu do ustalonych w danym przedszkolu, danej innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce technologii informacyjno-komunikacyjnych, mając na uwadze łączenie przemienne kształcenia z użyciem monitorów ekranowych i bez ich użycia – przykładowo statut może wskazywać, że:

a) plan zajęć zdalnych oparty na planie lekcji prowadzonych w formie tradycyjnej może być zmieniany w celu równomiernego obciążenia nauczaniem zdalnym uczniów w poszczególnych dniach tygodnia oraz zróżnicowania zajęć w każdym dniu,

b) nauczyciel, na każdej z lekcji prowadzonej zdalnie dokonuje podziału czasu pracy na czas pracy z monitorem i bez jego użycia,

c) uczniowie i nauczyciele nie mogą utrwalać wizerunku osób uczestniczących w zajęciach,

4) sposób potwierdzania uczestnictwa uczniów w zajęciach realizowanych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, uwzględniając konieczność poszanowania sfery prywatności ucznia oraz warunki techniczne i oprogramowanie sprzętu służącego do nauki – przykładowo statut może wskazywać, że potwierdzenie obecności przez ucznia następuje przez użycie mikrofonu w trakcie odczytywania listy albo przez potwierdzenia obecności za pomocą czatu; statut może także wskazywać, że w razie podjęcia wątpliwości co do braku obecności ucznia na lekcji, nauczyciel podejmuje próbę kontaktu z rodzicem ucznia w celu wyjaśnienia sytuacji.

W związku z wprowadzeniem nauczania zdalnego należy również wprowadzić zmiany do postanowień statutu regulujących prawa i obowiązki uczniów. Przykładowo obowiązkiem ucznia jest uczestniczenie w zajęciach realizowanych zdalnie oraz niepodejmowanie innych czynności, które uniemożliwiają uczniowi odbiór informacji przekazywanych na zajęciach (przykładowo granie na komputerze, czytanie materiałów innych niż te zlecone przez nauczyciela), odbieranie wiadomości i materiałów wysyłanych przez nauczycieli, przesyłanie sporządzonych przez ucznia zadań pisemnych, notatek i prac domowych, zgłaszanie w określonym czasie i formie nieobecności na zajęciach nauczania zdalnego albo trudności technicznych z połączeniem się zdalnym na zajęcia. Kolejnym miejscem statutu, które musi uwzględniać nauczanie zdalne, są postanowienia dotyczące oceniania wewnątrzszkolnego uczniów. Statut może określać, że w trakcie nauczania zdalnego kontrola osiągnięć uczniów następuje w formie ustnej w czasie rzeczywistym lub w formie nagrań na komunikatorach, w formie pisemnej (testy online, zadania domowe, prezentacje, zdjęcia prac plastycznych czy też technicznych). W statucie można dookreślić, że w okresie nauczania zdalnego ocenia się zachowania ucznia biorąc pod uwagę jego zaangażowanie w wypełnianie obowiązków lekcyjnych, terminowe odsyłanie zadań, systematyczną pracę, bezpieczne i kulturalne korzystanie z narzędzi internetowych, zdalną pomoc kolegom w nauce.

W zakresie zadań nauczycieli określanych przez statut należy wprowadzić postanowienia o obowiązku przygotowania materiałów do nauczania zdanego oraz weryfikacji dotychczas stosowanych materiałów w celu dostosowania ich do wybranej metody kształcenia na odległość, kontrolowania potrzeby modyfikacji programów nauczania z uwzględnieniem specyfiki nauczania zdalnego, zwiększonego kontrolowania w dzienniku elektronicznym wiadomości otrzymywanych od rodziców uczniów. Kontynuując wątek postanowień dotyczących obowiązków nauczycieli należy również pamiętać o nowym obowiązku wynikającym z art. 42 ust. 2f Karty Nauczyciela. Zgodnie ze wskazanym przepisem obowiązkiem nauczyciela jest pozostawanie w gotowości na terenie szkoły do przeprowadzenia konsultacji dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców. Statut może wskazywać w jaki sposób i z jakim wyprzedzeniem nauczyciele informują rodziców i uczniów o miejscu i czasie, w którym będą realizowali przedmiotowy obowiązek. Równolegle należy uaktualnić postanowienia statutu dotyczące uprawnień rodziców w zakresie współdziałania rodziców z nauczycielami w ramach konsultacji z nauczycielami. Mając na względzie fakt, że w przypadku szkoły dla dzieci i młodzieży statut określa także organizację i formy współdziałania szkoły z rodzicami w zakresie nauczania, wychowania, opieki i profilaktyki. Statut szkoły w zakresie nauczania zdalnego powinien zawierać postanowienia dotyczące preferowanej formy kontaktu rodziców i nauczycieli (przykładowe określone godziny rozmów telefonicznych), zwiększonej intensywności i systematyczności logowania się przez rodziców do dziennika elektronicznego (przykładowo logowanie codziennie do godziny 18), ograniczonego kontaktu osobistego z uwagi na sytuację epidemiologiczną.

Zmiany w statucie związane z ustawą o systemie oświaty

Mając na uwadze przepis art. 44e ust. 7 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2230), stosownie do którego sposób udostępniania sprawdzonych i ocenionych prac pisemnych ucznia oraz dokumentacji egzaminu poprawkowego i klasyfikacyjnego określa statut, warto przewidzieć specjalny sposób udostępniania ww. dokumentów w czasie prowadzenia przez szkołę nauczania zdalnego. Przykładowo statut mógłby stanowić, że w okresie zagrożenia epidemiologicznego prace uczniów są skanowane i przesyłane na adres poczty elektronicznej rodziców/opiekunów ucznia.

Zgodnie z art. 44b ust. 10 ustawy o systemie oświaty szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego określa statut szkoły. Od 1 września 2022 r. w szkołach średnich (liceach ogólnokształcących i technikach) wprowadzono nowy przedmiot: historia i teraźniejszość. W ramach oceniania wewnątrzszkolnego określonych w statucie nauczyciele powinni formułować wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z nowego przedmiotu i na początku roku szkolnego poinformować uczniów oraz ich rodziców o tych wymaganiach wynikających z realizowanego przez siebie programu nauczania.

Zmiany wynikające z nowelizacji Karty Nauczyciela

Od 27 maja 2022 r. obowiązuje nowa przepis art. 42d Karty Nauczyciela, zgodnie z którym w przedszkolu niebędącym przedszkolem specjalnym, w szkole podstawowej, liceum ogólnokształcącym, technikum i branżowej szkole I stopnia, niebędących szkołami specjalnymi, w szkole artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej lub liceum ogólnokształcącego oraz w zespole, w skład którego wchodzi to przedszkole lub ta szkoła, zatrudnia się nauczycieli pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych. Jeżeli statut zawiera postanowienie wskazujące na jakich stanowiskach zatrudnia się w szkole nauczycieli, to należy listę stanowisk uaktualnić o stanowisko pedagoga specjalnego. W związku z wynikającym z art. 98 ust. 1 pkt 7 Prawa oświatowego obowiązkiem określania zakresu zadań nauczycieli należy dodać do statutu postanowienia określające obowiązki i uprawnienia nauczyciela – pedagoga specjalnego.

Nowe obowiązki związane z resocjalizacją nieletnich

Dnia 1 września 2022 r. na dyrektorów szkół nałożono nowe obowiązki wynikające z ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz. U. z 2022 r., poz. 1700). Na podstawie art. 4 ust. 3 ww. ustawy dyrektor szkoły, który w związku ze swoją funkcją dowiedział się o dopuszczeniu się przez nieletniego czynu zabronionego wyczerpującego znamiona przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego, zawiadamia o tym sąd rodzinny lub Policję oraz podejmuje niezbędne czynności, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu zabronionego. W przypadku gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuścił się czynu karalnego na terenie szkoły lub w związku z realizacją obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, dyrektor tej szkoły może, za zgodą rodziców albo opiekuna nieletniego oraz nieletniego, zastosować, jeżeli jest to wystarczające, środek oddziaływania wychowawczego w postaci pouczenia, ostrzeżenia ustnego albo ostrzeżenia na piśmie, przeproszenia pokrzywdzonego, przywrócenia stanu poprzedniego lub wykonania określonych prac porządkowych na rzecz szkoły. Zastosowanie środka oddziaływania wychowawczego nie wyłącza zastosowania kary określonej w statucie szkoły (art. 4 ust. 4 ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich). Stosownie do art. 59 ust. 3 ww. ustawy w razie niemożności zapewnienia obecności rodzica w trakcie przesłuchania nieletniego przez Policję, może być wezwany przedstawiciel szkoły, do której nieletni uczęszcza. Przedstawiciel szkoły może być również wezwany na rozprawę przez sąd rodzinny.

Mając na względzie powyższe przepisy w statucie szkoły należy uaktualnić zapisy dotyczące zakresu obowiązków dyrektora szkoły (powiadamianie o popełnieniu czynu zabronionego przez nieletniego, zastosowanie środka oddziaływania wychowawczego, wyznaczanie przedstawiciela szkoły na przesłuchanie nieletniego i rozprawę). Dodatkowo w postanowieniach regulujących szkolny system kar warto określać katalog prac porządkowych jakie dyrektor szkoły może zastosować do ucznia jako środek oddziaływania wychowawczego (sprzątanie szkoły: mycie korytarzy, mycie ławek, sprzątanie terenu wokół szkoły: grabienie liści, koszenie trawy, malowanie ogrodzenia).

Organizacja żywienia w szkole

Z dniem 1 września 2022 r. weszła w życie nowelizacja art. 98 i art. 106a Prawa oświatowego dokonana ustawą z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2245). Zgodnie z nowododanym art. 106a Prawa oświatowego szkoła podstawowa, z wyjątkiem szkoły podstawowej dla dorosłych, oraz szkoła artystyczna realizująca kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, zapewnia uczniom jeden gorący posiłek w ciągu dnia i stwarza im możliwość jego spożycia w czasie pobytu w szkole. Korzystanie z posiłku jest dobrowolne i odpłatne. Nowelizacja rozszerzyła obowiązkowy zakres przedmiotowy statutu szkół dla dzieci i młodzieży o postanowienia dotyczące organizacji żywienia, o której mowa w art. 106a Prawa oświatowego. Statut powinien określać miejsce i czas spożywania gorącego posiłku, zasady ponoszenia opłat. Jeżeli gorące posiłki zapewnia podmiot zewnętrzny – statut może regulować możliwość odpłatnego korzystania na terenie szkoły z posiłków przez nauczycieli i innych pracowników szkoły.

Karolina Woźniczko

zwiń >>

Ustawa z dnia 24 marca 2022 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela dokonała jednorazowej regulacji płac nauczycieli w okresie od dnia 1 maja 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. Średnie wynagrodzenie nauczycieli ustalone w sposób określony w art. 30 ust. 3 Karty Nauczyciela zwiększono o 4,4%.

Z uwagi na powyższe w roku 2022 część oświatowa subwencji ogólnej, o której mowa w art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 1672 ze zm.), uległa zwiększeniu o kwotę 1 671 100 tys. zł ze środków rezerwy celowej budżetu państwa przeznaczonej na zmiany systemowe w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego, w tym w finansowaniu zadań oświatowych.

Ustawa z dnia 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw dokonała przede wszystkim zmian na stanowiskach nauczycieli specjalistów związanych szczególnie z pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Do pedagogów, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych, doradców zawodowych w przedszkolach i szkołach dla dzieci i młodzieży, które nie mają charakteru specjalnych, dodano pedagogów specjalnych, których wymiar zatrudnienia ustaliły organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (jednak w wymiar ten nie może przekraczać 22 godzin tygodniowo).

Ustalono m. in., że w przypadku przedszkola, szkoły lub zespołu, w których liczba dzieci lub uczniów przekracza 50, liczba obowiązkowych etatów nauczycieli:

1) pedagogów specjalnych nie może być niższa niż 25% łącznej liczby etatów nauczycieli specjalistów,

2) psychologów nie może być niższa niż 25% łącznej liczby etatów nauczycieli specjalistów.

Określono, że w roku szkolnym 2022/2023 i 2023/2024 łączna liczba etatów nauczycieli pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych w przedszkolu, szkole lub zespole nie może być niższa niż:

1) 1,5 etatu, który powiększa się o 0,2 etatu na każdych kolejnych 100 dzieci lub uczniów – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 100;

2) 1 etat – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 50 i nie przekracza 100;

3) 0,5 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 30 i nie przekracza 50;

4) 0,25 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów wynosi od 1 do 30.

Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich tworząc nowy rodzaj placówek (okręgowe ośrodki wychowawcze), objęła uregulowaniami Karty Nauczyciela nauczycieli wymienionych ośrodków.

Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw dokonała wielu niezwykle istotnych zmian w statusie nauczycieli. Zmienione zostały zasady oceniania nauczycieli, i tak m. in.:

• określono przypadki, w których ocena nauczyciela jest obowiązkowa i wynika z mocy ustawy,
• ustalono wpływ oceny pracy nauczyciela początkującego na jego pracę w danej szkole,
• wprowadzono dotychczas niespotykany sposób oceny spełniania szczegółowych kryteriów oceny (wymienionych w przepisie wykonawczym a nie w ustawie) poprzez punktację (i procentowy wpływ na wartość oceny pracy),
• ustalono, które oceny pracy dyrektor musi zrealizować w 21 dni, a które w maksymalnie w 3-miesięcznym terminie.

Przebudowane zostały zasady awansu zawodowego nauczycieli, i tak m. in.:

• ustalono stopnie awansu zawodowego nauczycieli:

- nauczyciel mianowany,

- nauczyciel dyplomowany,

• nauczyciel zatrudniony od 1 września 2022 r. w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru czasu pracy zgodnie z kwalifikacjami został nauczycielem początkującym odbywającym przygotowanie do zawodu nauczyciela (3 lata 9 miesięcy),
• określono także kto i na jakich zasadach odbywa staż na dotychczasowych (obowiązujących przed 1 września 2022 r. przepisach Karty Nauczyciela).

Ustalono, że stosunek pracy z osobą rozpoczynającą pracę w szkole nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na dwa lata szkolne, jeżeli ta osoba:

• nie posiada stopnia awansu zawodowego oraz
• posiada wymagane kwalifikacje.

Wprowadzono nowy obowiązek dla nauczyciela w ramach zajęć i czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela (czyli w ramach innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych przedszkola, szkoły i placówki, w tym zajęć opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów).

Od 1 września 2022 r. nauczyciel jest obowiązany do dostępności w przedszkolu, szkole i placówce samorządowej w wymiarze 1 godziny tygodniowo, a w przypadku nauczyciela zatrudnionego w wymiarze niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć – w wymiarze 1 godziny w ciągu 2 tygodni, w trakcie której, odpowiednio do potrzeb, prowadzi konsultacje dla

uczniów lub wychowanków lub ich rodziców.

Leszek Zaleśny

zwiń >>