Nauczanie zdalne

W roku szkolnym 2022/2023 r. nadal jedną z największych trudności, jakie stają przed placówkami oświatowymi jest kwestia prawidłowego organizowania nauczania zdalnego. Od dnia 1 września 2022 r. obowiązuje nowy przepis art. 125a Prawa oświatowego, zgodnie z którym zajęcia w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce zawiesza się, na czas oznaczony, w razie wystąpienia na danym terenie:

1) zagrożenia bezpieczeństwa uczniów w związku z organizacją i przebiegiem imprez ogólnopolskich lub międzynarodowych,

2) temperatury zewnętrznej lub w pomieszczeniach, w których są prowadzone zajęcia z uczniami, zagrażającej zdrowiu uczniów,

3) zagrożenia związanego z sytuacją epidemiologiczną,

4) nadzwyczajnego zdarzenia zagrażającego bezpieczeństwu lub zdrowiu uczniów innego niż określone w pkt 1-3 – w przypadkach i trybie określonych w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 32 ust. 11.

W przypadku zawieszenia zajęć na okres powyżej dwóch dni dyrektor organizuje dla uczniów zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość nie później niż od trzeciego dnia zawieszenia zajęć. Warto zauważyć, że możliwość prowadzenia nauczania zdalnego dotyczy nie tylko sytuacji spowodowanej pandemią COVID-19, ale także sytuacji, w której budynek szkoły nie będzie dostatecznie ogrzany.

Przepis art. 125a ust. 7 Prawa oświatowego wskazuje, jakie postanowienia powinien zawierać statut. Statut w części dotyczącej nauczania zdalnego powinien określać:

1) szczegółową organizację zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, w tym technologie informacyjno-komunikacyjne wykorzystywane przez nauczycieli do realizacji tych zajęć – przykładowo statut może wskazywać, że:

a) zajęcia są realizowane przy wykorzystaniu materiałów i funkcjonalności Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej lub materiałów wskazanych przez nauczycieli,

b) zajęcia są realizowane z wykorzystaniem środków komunikacji na odległość takich jak dziennik elektroniczny Librus, poczta elektroniczna, media społecznościowe, komunikatory, platformy meetingowe,

c) zajęcia są realizowane w czasie rzeczywistym,

d) nauczyciele mogą udostępniać uczniom materiały do realizacji zadań w czasie odroczonym,

e) uczeń na prośbę nauczyciela ma obowiązek pracy z włączoną kamerą;

2) sposób przekazywania uczniom materiałów niezbędnych do realizacji tych zajęć – przykładowo statut może wskazywać, że:

a) materiały na zajęcia są przesyłane na adresy mailowe uczniów albo przy użyciu komunikatorów lub platform meetingowych,

b) nauczyciel przesyłając materiały zakreśla termin zapoznania się z nimi oraz termin wykonania zadania i przekazania go nauczycielowi,

3) warunki bezpiecznego uczestnictwa uczniów w tych zajęciach w odniesieniu do ustalonych w danym przedszkolu, danej innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce technologii informacyjno-komunikacyjnych, mając na uwadze łączenie przemienne kształcenia z użyciem monitorów ekranowych i bez ich użycia – przykładowo statut może wskazywać, że:

a) plan zajęć zdalnych oparty na planie lekcji prowadzonych w formie tradycyjnej może być zmieniany w celu równomiernego obciążenia nauczaniem zdalnym uczniów w poszczególnych dniach tygodnia oraz zróżnicowania zajęć w każdym dniu,

b) nauczyciel, na każdej z lekcji prowadzonej zdalnie dokonuje podziału czasu pracy na czas pracy z monitorem i bez jego użycia,

c) uczniowie i nauczyciele nie mogą utrwalać wizerunku osób uczestniczących w zajęciach,

4) sposób potwierdzania uczestnictwa uczniów w zajęciach realizowanych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, uwzględniając konieczność poszanowania sfery prywatności ucznia oraz warunki techniczne i oprogramowanie sprzętu służącego do nauki – przykładowo statut może wskazywać, że potwierdzenie obecności przez ucznia następuje przez użycie mikrofonu w trakcie odczytywania listy albo przez potwierdzenia obecności za pomocą czatu; statut może także wskazywać, że w razie podjęcia wątpliwości co do braku obecności ucznia na lekcji, nauczyciel podejmuje próbę kontaktu z rodzicem ucznia w celu wyjaśnienia sytuacji.

W związku z wprowadzeniem nauczania zdalnego należy również wprowadzić zmiany do postanowień statutu regulujących prawa i obowiązki uczniów. Przykładowo obowiązkiem ucznia jest uczestniczenie w zajęciach realizowanych zdalnie oraz niepodejmowanie innych czynności, które uniemożliwiają uczniowi odbiór informacji przekazywanych na zajęciach (przykładowo granie na komputerze, czytanie materiałów innych niż te zlecone przez nauczyciela), odbieranie wiadomości i materiałów wysyłanych przez nauczycieli, przesyłanie sporządzonych przez ucznia zadań pisemnych, notatek i prac domowych, zgłaszanie w określonym czasie i formie nieobecności na zajęciach nauczania zdalnego albo trudności technicznych z połączeniem się zdalnym na zajęcia. Kolejnym miejscem statutu, które musi uwzględniać nauczanie zdalne, są postanowienia dotyczące oceniania wewnątrzszkolnego uczniów. Statut może określać, że w trakcie nauczania zdalnego kontrola osiągnięć uczniów następuje w formie ustnej w czasie rzeczywistym lub w formie nagrań na komunikatorach, w formie pisemnej (testy online, zadania domowe, prezentacje, zdjęcia prac plastycznych czy też technicznych). W statucie można dookreślić, że w okresie nauczania zdalnego ocenia się zachowania ucznia biorąc pod uwagę jego zaangażowanie w wypełnianie obowiązków lekcyjnych, terminowe odsyłanie zadań, systematyczną pracę, bezpieczne i kulturalne korzystanie z narzędzi internetowych, zdalną pomoc kolegom w nauce.

W zakresie zadań nauczycieli określanych przez statut należy wprowadzić postanowienia o obowiązku przygotowania materiałów do nauczania zdanego oraz weryfikacji dotychczas stosowanych materiałów w celu dostosowania ich do wybranej metody kształcenia na odległość, kontrolowania potrzeby modyfikacji programów nauczania z uwzględnieniem specyfiki nauczania zdalnego, zwiększonego kontrolowania w dzienniku elektronicznym wiadomości otrzymywanych od rodziców uczniów. Kontynuując wątek postanowień dotyczących obowiązków nauczycieli należy również pamiętać o nowym obowiązku wynikającym z art. 42 ust. 2f Karty Nauczyciela. Zgodnie ze wskazanym przepisem obowiązkiem nauczyciela jest pozostawanie w gotowości na terenie szkoły do przeprowadzenia konsultacji dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców. Statut może wskazywać w jaki sposób i z jakim wyprzedzeniem nauczyciele informują rodziców i uczniów o miejscu i czasie, w którym będą realizowali przedmiotowy obowiązek. Równolegle należy uaktualnić postanowienia statutu dotyczące uprawnień rodziców w zakresie współdziałania rodziców z nauczycielami w ramach konsultacji z nauczycielami. Mając na względzie fakt, że w przypadku szkoły dla dzieci i młodzieży statut określa także organizację i formy współdziałania szkoły z rodzicami w zakresie nauczania, wychowania, opieki i profilaktyki. Statut szkoły w zakresie nauczania zdalnego powinien zawierać postanowienia dotyczące preferowanej formy kontaktu rodziców i nauczycieli (przykładowe określone godziny rozmów telefonicznych), zwiększonej intensywności i systematyczności logowania się przez rodziców do dziennika elektronicznego (przykładowo logowanie codziennie do godziny 18), ograniczonego kontaktu osobistego z uwagi na sytuację epidemiologiczną.

Zmiany w statucie związane z ustawą o systemie oświaty

Mając na uwadze przepis art. 44e ust. 7 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2230), stosownie do którego sposób udostępniania sprawdzonych i ocenionych prac pisemnych ucznia oraz dokumentacji egzaminu poprawkowego i klasyfikacyjnego określa statut, warto przewidzieć specjalny sposób udostępniania ww. dokumentów w czasie prowadzenia przez szkołę nauczania zdalnego. Przykładowo statut mógłby stanowić, że w okresie zagrożenia epidemiologicznego prace uczniów są skanowane i przesyłane na adres poczty elektronicznej rodziców/opiekunów ucznia.

Zgodnie z art. 44b ust. 10 ustawy o systemie oświaty szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego określa statut szkoły. Od 1 września 2022 r. w szkołach średnich (liceach ogólnokształcących i technikach) wprowadzono nowy przedmiot: historia i teraźniejszość. W ramach oceniania wewnątrzszkolnego określonych w statucie nauczyciele powinni formułować wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z nowego przedmiotu i na początku roku szkolnego poinformować uczniów oraz ich rodziców o tych wymaganiach wynikających z realizowanego przez siebie programu nauczania.

Zmiany wynikające z nowelizacji Karty Nauczyciela

Od 27 maja 2022 r. obowiązuje nowa przepis art. 42d Karty Nauczyciela, zgodnie z którym w przedszkolu niebędącym przedszkolem specjalnym, w szkole podstawowej, liceum ogólnokształcącym, technikum i branżowej szkole I stopnia, niebędących szkołami specjalnymi, w szkole artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej lub liceum ogólnokształcącego oraz w zespole, w skład którego wchodzi to przedszkole lub ta szkoła, zatrudnia się nauczycieli pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych. Jeżeli statut zawiera postanowienie wskazujące na jakich stanowiskach zatrudnia się w szkole nauczycieli, to należy listę stanowisk uaktualnić o stanowisko pedagoga specjalnego. W związku z wynikającym z art. 98 ust. 1 pkt 7 Prawa oświatowego obowiązkiem określania zakresu zadań nauczycieli należy dodać do statutu postanowienia określające obowiązki i uprawnienia nauczyciela – pedagoga specjalnego.

Nowe obowiązki związane z resocjalizacją nieletnich

Dnia 1 września 2022 r. na dyrektorów szkół nałożono nowe obowiązki wynikające z ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz. U. z 2022 r., poz. 1700). Na podstawie art. 4 ust. 3 ww. ustawy dyrektor szkoły, który w związku ze swoją funkcją dowiedział się o dopuszczeniu się przez nieletniego czynu zabronionego wyczerpującego znamiona przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego, zawiadamia o tym sąd rodzinny lub Policję oraz podejmuje niezbędne czynności, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu zabronionego. W przypadku gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuścił się czynu karalnego na terenie szkoły lub w związku z realizacją obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, dyrektor tej szkoły może, za zgodą rodziców albo opiekuna nieletniego oraz nieletniego, zastosować, jeżeli jest to wystarczające, środek oddziaływania wychowawczego w postaci pouczenia, ostrzeżenia ustnego albo ostrzeżenia na piśmie, przeproszenia pokrzywdzonego, przywrócenia stanu poprzedniego lub wykonania określonych prac porządkowych na rzecz szkoły. Zastosowanie środka oddziaływania wychowawczego nie wyłącza zastosowania kary określonej w statucie szkoły (art. 4 ust. 4 ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich). Stosownie do art. 59 ust. 3 ww. ustawy w razie niemożności zapewnienia obecności rodzica w trakcie przesłuchania nieletniego przez Policję, może być wezwany przedstawiciel szkoły, do której nieletni uczęszcza. Przedstawiciel szkoły może być również wezwany na rozprawę przez sąd rodzinny.

Mając na względzie powyższe przepisy w statucie szkoły należy uaktualnić zapisy dotyczące zakresu obowiązków dyrektora szkoły (powiadamianie o popełnieniu czynu zabronionego przez nieletniego, zastosowanie środka oddziaływania wychowawczego, wyznaczanie przedstawiciela szkoły na przesłuchanie nieletniego i rozprawę). Dodatkowo w postanowieniach regulujących szkolny system kar warto określać katalog prac porządkowych jakie dyrektor szkoły może zastosować do ucznia jako środek oddziaływania wychowawczego (sprzątanie szkoły: mycie korytarzy, mycie ławek, sprzątanie terenu wokół szkoły: grabienie liści, koszenie trawy, malowanie ogrodzenia).

Organizacja żywienia w szkole

Z dniem 1 września 2022 r. weszła w życie nowelizacja art. 98 i art. 106a Prawa oświatowego dokonana ustawą z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2245). Zgodnie z nowododanym art. 106a Prawa oświatowego szkoła podstawowa, z wyjątkiem szkoły podstawowej dla dorosłych, oraz szkoła artystyczna realizująca kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, zapewnia uczniom jeden gorący posiłek w ciągu dnia i stwarza im możliwość jego spożycia w czasie pobytu w szkole. Korzystanie z posiłku jest dobrowolne i odpłatne. Nowelizacja rozszerzyła obowiązkowy zakres przedmiotowy statutu szkół dla dzieci i młodzieży o postanowienia dotyczące organizacji żywienia, o której mowa w art. 106a Prawa oświatowego. Statut powinien określać miejsce i czas spożywania gorącego posiłku, zasady ponoszenia opłat. Jeżeli gorące posiłki zapewnia podmiot zewnętrzny – statut może regulować możliwość odpłatnego korzystania na terenie szkoły z posiłków przez nauczycieli i innych pracowników szkoły.

Karolina Woźniczko

zwiń >>