Kiedy nauczycielom przysługuje dodatek za nauczanie indywidualne?

Indywidualne nauczanie organizuje w porozumieniu z organem prowadzącym dyrektor szkoły, której uczeń posiada orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania. Orzeczenie to wydawane jest przez zespoły orzekające, działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych. Nauczanie to organizuje się w sposób zapewniający wykonanie określonych w orzeczeniu zaleceń dotyczących warunków realizacji potrzeb edukacyjnych dziecka oraz form pomocy psychologiczno-pedagogicznej. 

Zajęcia w ramach pensum lub godzin ponadwymiarowych
Zajęcia indywidualnego nauczania mogą być realizowane przez nauczyciela albo w ramach obowiązkowego pensum, albo jako jego dopełnienie. W pierwszym przypadku nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie również wtedy, gdy nie mogły się one odbyć z przyczyn od niego niezależnych. Mogą one być realizowane przez nauczyciela także w ramach godzin ponadwymiarowych.

Z brzmienia art. 39 ust. 4 KN wynika, że w tym przypadku wynagrodzenie przysługuje wyłącznie za godziny ponadwymiarowe faktycznie zrealizowane. Zgodnie z jego treścią składniki wynagrodzenia, których wysokość może być ustalona jedynie na podstawie już wykonanych prac, wypłaca się miesięcznie lub jednorazowo z dołu w ostatnim dniu miesiąca.

Zwiększone wynagrodzenie
W obowiązujących przepisach prawa nie wyszczególniono dodatkowego wynagrodzenia lub dodatku z tytułu prowadzenia zajęć w ramach indywidualnego nauczania. Jak wynika z art. 30 ust. 1 KN wynagrodzenie nauczyciela składa się z wynagrodzenia zasadniczego, dodatków:

• za wysługę lat,
• motywacyjnego,
• funkcyjnego oraz
• za warunki pracy,
• wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw,
• nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, z wyłączeniem świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych i dodatków socjalnych określonych w art. 54 ustawy.

Przepis ten uzupełniony został przez rozporządzenie MENiS w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego. Analiza jego postanowień pozwala na wniosek, że w pewnych okolicznościach prowadzenie zajęć indywidualnego nauczania może stanowić podstawę do przyznania nauczycielowi dodatku za pracę w trudnych warunkach.

Określono w nim m.in. wykaz trudnych i uciążliwych warunków pracy stanowiących podstawę do przyznania nauczycielom dodatku za warunki pracy. Zgodnie z § 8 pkt 7 tego rozporządzenia za pracę w trudnych warunkach uznaje się prowadzenie przez nauczycieli zajęć rewalidacyjno-wychowawczych z dziećmi i młodzieżą upośledzonymi umysłowo w stopniu głębokim.

Stosownie zaś do pkt 8 prowadzenie zajęć dydaktycznych i wychowawczych w specjalnych przedszkolach i szkołach (oddziałach) oraz prowadzenie indywidualnego nauczania dziecka zakwalifikowanego do kształcenia specjalnego, również uznaje się za pracę w trudnych warunkach.

Z powyższego wynika, że jeżeli nauczyciel prowadzi zajęcia indywidualnego nauczania uczniów zakwalifikowanych do kształcenia specjalnego, wówczas przysługuje mu z tego tytułu dodatek za pracę w trudnych warunkach. Wysokość oraz szczegółowe warunki przyznawania tego dodatku określa organ prowadzący w drodze regulaminu (art. 30 ust. 6 KN).

Czas pracy nauczyciela dojeżdżającego do ucznia
W art. 42 ust. 1 KN ustawodawca postanowił, że czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. W ramach tego czasu nauczyciel obowiązany jest do realizacji zadań określonych w ust. 2 tego artykułu, w tym także do prowadzenia lekcji w ramach realizacji indywidualnego nauczania.

Z przepisów rozporządzenia MEN w sprawie ramowych statutów wynika, że godzina lekcyjna trwa 45 minut. Tylko w uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie zajęć edukacyjnych w czasie od 30 do 60 minut, zachowując ogólny tygodniowy czas zajęć ustalony w tygodniowym rozkładzie zajęć. Określony w tym akcie czas trwania zajęć dotyczy także zajęć w ramach indywidualnego nauczania.

Brak jest przepisów normujących kwestie rozliczania czasu dojazdu nauczyciela do ucznia w celu przeprowadzenia takiej lekcji. Przyjmuje się więc powszechnie, że czas ten nie może być wliczany do czasu pracy, w tym również do czasu prowadzonych zajęć indywidualnego nauczania.

Koszty dojścia/dojazdu do ucznia
Zarówno w Karcie Nauczyciela, jak i w ustawie o systemie oświaty brak jest regulacji dotyczących zwrotu nauczycielowi kosztów za dojazdy do domów uczniów nauczanych indywidualnie.

W tej sytuacji należy sięgnąć do odpowiednich uregulowań zawartych w Kodeksie pracy. Możliwość taka wynika z art. 91c ust. 1 KN, który stanowi, że w zakresie spraw wynikających ze stosunku pracy, nieuregulowanych przepisami ustawy, mają zastosowanie przepisy Kodeksu pracy.

Zgodnie z art. 775 § 1 k.p. pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.

Nie jest natomiast podróżą służbową stałe wykonywanie zadań w różnych miejscowościach i terminach, których wyboru dokonuje każdorazowo sam pracownik w ramach uzgodnionego rodzaju pracy.

W przypadku uznania, że nauczyciel wykonuje swoje zadania w ramach podróży służbowej, uprawniony jest on do świadczeń wypłacanych na podstawie rozporządzenia MPiPS w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej.

Zgodnie z tym przepisem pracownikowi przysługują diety oraz zwrot kosztów:

• przejazdów,
• noclegów,
• dojazdów środkami komunikacji miejscowej,
• innych udokumentowanych wydatków.

W rozporządzeniu tym (§ 3 ust. 3) określono także, że „na wniosek pracownika pracodawca może wyrazić zgodę na przejazd w podróży samochodem osobowym, motocyklem lub motorowerem niebędącym własnością pracodawcy”.

W takim przypadku pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu w wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów przez stawkę za jeden kilometr przebiegu, ustaloną przez pracodawcę, która nie może być wyższa niż określona w przepisach tego rozporządzenia.