Dzień wolny od zajęć dydaktycznych - Interpretacja prawna.

Dzień wolny od zajęć dydaktycznych to określenie wynikające z art. 74 ustawy z dnia 26 stycznia 1982r. Karta Nauczyciela ( tekst jedn.: Dz.U. z 2016r. poz. 1379 z późn.zm.) i odnoszące się do Dnia Edukacji Narodowej. Nie jest tożsame z pojęciem określonym w Kodeksie pracy jako dzień wolny od pracy. Dzień 14 października został uznany za święto wszystkich pracowników oświaty, ale nie jest dniem wolnym od pracy, a jedynie od zajęć lekcyjnych. Ustawodawca nie użył bowiem w art.74 szerszego określenia „zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze” występującego we wcześniejszych przepisach ustawy Karta Nauczyciela na oznaczenie zajęć wchodzących w skład pensum nauczycielskiego. Przyjmuje się zatem, iż dzień 14 października nie jest świętem ustawowo wolnym od pracy w szkołach, a jedynie nie prowadzi się w tym dniu zajęć lekcyjnych. Nie jest więc dniem wolnym od zajęć innego rodzaju, np. placówkach o pracy ciągłej. W praktyce, w tym dniu w szkołach organizuje się okolicznościowe imprezy, spotkania itp. jednak z tytułu udziału w imprezach, sprawowania opieki nad uczniami bądź pełnienia dyżurów nauczycielowi nie przysługuje dodatkowe wynagrodzenie lub inny dzień wolny od pracy.

Dyrektor szkoły, w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz. U. Nr 46, poz. 432, z późn. zm.) może ustalić dodatkowe dni, w których nie będą odbywać się zajęcia dydaktyczne. Nie oznacza to jednak, że będą to dni wolne dla nauczycieli, ponieważ szkoła musi zorganizować uczniom opiekę.
Przepis § 5 rozporządzenia pozostawia dyrektorowi dość dużą swobodę, wskazując – oprócz limitu liczby dni - jedynie ogólnikowo, że powinien wziąć pod uwagę warunki lokalowe i możliwości organizacyjne szkoły lub placówki. Z kolei § 6a rozporządzenia nakłada na szkołę dwa obowiązki:
1) zorganizowania zajęć wychowawczo-opiekuńczych w dodatkowe dni wolne od zajęć dydaktyczno – wychowawczych ustalonych przez dyrektora - na podstawie § 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie organizacji roku szkolnego oraz
2) poinformowania rodziców (prawnych opiekunów) o możliwości udziału uczniów w zajęciach wychowawczo-opiekuńczych.
Z powyższego wynika, że uczeń, który nie bierze udziału w zajęciach dydaktycznych, może skorzystać z innych zajęć organizowanych w tych dniach w szkole (np. zajęć świetlicowych). Szkoła nie powinna ograniczać uprawnień uczniów do skorzystania z opieki szkoły poprzez wskazanie, że jest ona organizowana tylko dla tych, których rodzice wcześniej zadeklarują udział swoich dzieci. Opieką powinni zostać objęci wszyscy uczniowie, którzy w danym dniu wolnym od zajęć, przyjdą do szkoły.

Te dodatkowe dni wolne od zajęć dydaktyczno - wychowawczych nie są dniami wolnymi od pracy dla nauczycieli. Nauczycielom nie przysługuje dzień wolny od pracy ani urlop wypoczynkowy. W takie dni nauczyciele realizują dla uczniów zajęcia wychowawczo – opiekuńcze, a o ich organizacji decyduje dyrektor szkoły. Muszą więc świadczyć pracę, (a przynajmniej być w gotowości do świadczenia pracy – pozostawać do dyspozycji dyrektora, który może im wyznaczyć wykonywanie innych czynności) w wymiarze równym liczbie godzin zaplanowanych w tygodniowym planie pracy, chyba że dyrektor uzna za konieczne zrealizowanie większej ich liczby. Może także się okazać, że dyrektor uzna, np. na podstawie rozpoznania, ilu rodziców deklaruje udział ucznia w zajęciach organizowanych przez szkołę, że tylko część nauczycieli będzie prowadziła zajęcia opiekuńczo – wychowawcze. W takim przypadku pozostali nauczyciele, którzy nie zostali wyznaczeni do opieki, będą wykonywali czynności zlecone przez dyrektora (np. związane z doskonaleniem zawodowym). Ponieważ jest to dzień pracy dla nauczycieli, nieobecność nauczycieli musi być tak samo usprawiedliwiana jak w inne dni pracy szkoły.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach dyrektor szkoły – nawet jeżeli przekroczy limit określony w § 5 ust. 1 rozporządzenia – może, w porozumieniu z organem prowadzącym, ustalić inny dodatkowy dzień wolny od zajęć dydaktyczno-wychowawczych, pod warunkiem zrealizowania zajęć przypadających na ten dzień w wybraną sobotę. Pomimo, iż przepisy nie zawierają żadnej regulacji odnośnie dodatkowych dni wolnych ustalanych za zgodą organu prowadzącego, mając na uwadze iż również one nie oznaczają dni wolnych od pracy dla nauczycieli, należy przyjąć, iż również w takich wyjątkowych okolicznościach dyrektor szkoły powinien zapewnić organizację opieki nad uczniami i o możliwości skorzystania z niej poinformować rodziców uczniów.