W związku z licznymi wątpliwościami dotyczącymi naliczania odpisu na fundusz socjalny z tytułu emerytur/rent pobieranych przez byłych nauczycieli bardzo proszę o informację w tej sprawie: 1) czy od emeryta można żądać przedłożenia informacji rocznej z ZUS (np. PIT-40A) czy też powinien on złożyć oświadczenie o kwocie pobranej emerytury za dany rok (ochrona danych osobowych)? 2) czy jeśli nauczyciel otrzymuje jednocześnie emeryturę i rentę z tytułu choroby zawodowej, należy naliczyć odpis od sumy tych świadczeń? 3) czy odpis nalicza się od renty rodzinnej, na którą nauczyciel przeszedł po śmierci współmałżonka?

Na podstawie art. 53 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, Dz. U. z 2019 r., poz. 2215, dla nauczycieli będących emerytami, rencistami lub nauczycielami pobierającymi nauczycielskie świadczenie kompensacyjne dokonuje się odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych w wysokości 5% pobieranych przez nich emerytur, rent oraz nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych. Ustawa KN nie określa, w jaki sposób pracodawca ustala wysokość tych świadczeń. W związku z tym dopuszczalne jest domaganie się od tych nauczycieli tylko takich dokumentów, które wymienia regulamin ZFŚS obowiązujący u konkretnego pracodawcy – art. 8 ust. 2 w zw. z ust. 1a ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 2020 r., poz. 1070). W związku z tym jeśli dany regulamin nie zobowiązuje emerytowanych nauczycieli do przedłożenia rocznego zeznania podatkowego, należy poprzestać na odebraniu oświadczenia; jeśli natomiast regulamin nakazuje złożenie takiego dokumentu, jest podstawa do żądania jego przedłożenia.
Przepis art. 53 ust. 2 KN nie ogranicza naliczania odpisu tylko do jednego tytułu (emerytury albo renty), a więc odpisu na ZFŚS należałoby dokonać z obydwu tytułów – 5% pobieranej emerytury oraz renty. Ponieważ art. 53 ust. 2 KN nie ogranicza naliczania odpisu od renty jakiegoś rodzaju, należy go również naliczać w wysokości 5% renty rodzinnej, gdy dany nauczyciel nie jest już pracownikiem, tylko byłym pracownikiem – rencistą. W orzecznictwie podkreśla się, że można korzystać z ZFŚS jako pracownik albo jako były pracownik - rencista (emeryt), co podkreślono w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 1991 r. (I PZP 56/91).