Proszę o informację o dodatku na start zgodnie ze zmienionymi przepisami o awansie. Z dniem 1 września wszyscy nauczyciele nie posiadający stopnia mianowanego zostali nauczycielami początkującymi. Z dniem 1 września 2022 r. zatrudniłem nauczyciela na 14/18, przedtem pracował w niepublicznym przedszkolu, zatrudniony był na podstawie Kodeksu Pracy. Awansował tam na stanowisko nauczyciela kontraktowego w czerwcu 2022 r. Przy braku szczegółowych wytycznych (bo w dodatku na start przepisy jako wyłączenie podawały stopień nauczyciela kontraktowego) przy nowych stopniach awansu zdecydowałem się wypłacić temu nauczycielowi dodatek na start (stał się nauczycielem początkującym, w poprzedniej pracy takiego dodatku nie otrzymał, pracuje więcej niż 1/2 etatu). Czy ta decyzja była poprawna? Jeśli nie, to jak mam ją odwrócić? Żądać zwrotu nienależnie przyznanego świadczenia? Obecnie nie potrafię znaleźć przepisu dotyczącego wyjątków w przyznawaniu tego świadczenia, jedynie istnieją te dotyczących starych stopni awansu zawodowego.

Jednorazowe świadczenie na start w wysokości 1000 zł otrzymuje nauczyciel odbywający przygotowanie do zawodu nauczyciela, zgodnie z art. 53a ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762 ze zm.; dalej KN). Według art. 9a ust. 2 w zw. z art. 9ca ust. 1 KN, przygotowanie do zawodu nauczyciela realizuje nauczyciel, który nie posiada stopnia awansu zawodowego (nauczyciel początkujący), zatrudniony w wymiarze co najmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami. Wszystkie te przesłanki muszą być spełnione łącznie, ponieważ nie każdy nauczyciel początkujący odbywa przygotowanie do zawodu nauczyciela.

Nauczyciel kontraktowy posiada stopień awansu zawodowego, który uzyskał decyzją administracyjną sprzed dnia 1 września 2022 r., która nie straciła mocy ani nie została uchylona żadnym przepisem, w tym ustawą z 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 1730; dalej u.z.u.k.n.). Nauczyciel kontraktowy jest traktowany jako nauczyciel początkujący dla celów płacowych (art. 18 u.z.u.k.n.).

Ponadto w roku szkolnym 2022/2023 nauczyciel kontraktowy nie mógł rozpocząć oraz nie odbywa przygotowania zawodowego. Nauczyciele, którzy do dnia 31 sierpnia 2022 r. uzyskali stopień nauczyciela kontraktowego, lecz do tego dnia nie uzyskali stopnia nauczyciela mianowanego, w okresie do 31 sierpnia 2027 r. stopień nauczyciela mianowanego uzyskują według przepisów dotychczasowych, a więc realizują staż na swój wniosek złożony do dyrektora w terminie 14 dni od rozpoczęcia zajęć po przepracowaniu 2 lat jako nauczyciel kontraktowy (art. 9c ust. 1 pkt 2 i art. 9d ust. 1 i 4 KN w brzmieniu do 31 sierpnia 2022 r. w zw. z art. 10 ust. 1 oraz ust. 5 u.z.u.k.n.). W okresie od 1 września 2022 r. do 31 września 2027 r. nauczycielom kontraktowym nie pozostawiono wyboru, czy chcą odbywać staż, czy realizować przygotowanie do zawodu nauczyciela, ponieważ mogą jedynie realizować awans według przepisów, które obowiązywały do 31 sierpnia 2022 r.

Nieprawidłowo wypłacono świadczenie na start, ponieważ w roku szkolnym 2022/2023 otrzymał je nauczyciel ze stopniem awansu zawodowego, który w dodatku nie odbywa przygotowania do zawodu nauczyciela, a jest "nauczyciel początkującym" dla celów płacowych. Spełnienie tylko jednej z trzech ustawowych przesłanek (wymiar zatrudnienia co najmniej na pół etatu pedagogicznego) nie uprawnia nauczyciela do świadczenia.
Nauczyciela należy wezwać do zwrotu nienależnego świadczenia w całości albo np. można zaproponować dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia, o ile w tym zakresie nauczyciel wyrazi zgodę na piśmie, co będzie wymagało przestrzegania kwoty wolnej od potrąceń w wysokości minimalnego wynagrodzenia po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania - art. 405 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r., poz. 1360), art. 91 § 1 i § 2 pkt 1 w zw. z art. 871 pkt 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r., poz. 1510).