Czy nauczyciel może sprawować opiekę nad uczniami podczas odprowadzania do autobusu po lekcjach i podczas przyprowadzania z autobusu przed godz. 8.00? Przystanek autobusowy jest oddalony od szkoły o ok. 200 metrów. Czy wystarczą regulacje wewnętrzne, takie jak: regulamin dyżurów oraz regulamin dowozów opracowany przez organ prowadzący regulujący to zagadnienie?

Zgodnie z art. 39 ust. 1, 2 i 3 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082 z późn. zm. – dalej ustawa Prawo oświatowe), sieć publicznych szkół podstawowych powinna być zorganizowana w sposób umożliwiający wszystkim dzieciom spełnianie obowiązku szkolnego. Jednocześnie wskazano, że droga dziecka z domu do szkoły nie może przekraczać:
1) 3 km – w przypadku uczniów klas I–IV szkół podstawowych;
2) 4 km – w przypadku uczniów klas V–VIII szkół podstawowych.
Jeżeli droga dziecka z domu do szkoły, w której obwodzie dziecko mieszka, przekracza odległości odpowiednio 3 i 4 kilometrów, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dziecka albo zwrot kosztów przejazdu dziecka środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, a do ukończenia przez dziecko 7 lat – także zwrot kosztów przejazdu opiekuna dziecka środkami komunikacji publicznej.

Wynika z tego, że to na gminie ciąży obowiązek zorganizowania opieki nad dziećmi dowożonymi. Jeżeli dziecko korzysta z gminnego transportu, obowiązkiem organu prowadzącego jest takie jego zorganizowanie, aby uczniowie byli dowożeni bezpośrednio do budynku szkoły. Z kolei jeżeli dziecko dowożone jest przez rodziców lub opiekunów prawnych, to na nich spoczywa obowiązek dowiezienia swojego dziecka do budynku szkolnego.

Nadmienić należy, że żaden przepis prawa nie zobowiązuje, a nawet nie zezwala nauczycielom na sprawowanie opieki nad uczniami w czasie ich dowozu do szkoły. Co do zasady nauczyciele i szkoła przejmują opiekę nad dziećmi w momencie, w którym są oni przekazywani pod instytucjonalną opiekę szkoły przez opiekunów sprawujących opiekę w czasie transportu lub rodziców.

Nie ma podstawy prawnej do tego, aby to nauczyciele przyjmowali odpowiedzialność za dotarcie uczniów do szkoły. Owszem, możliwe jest zlecenie nauczycielom takich zadań, ale nie w ramach ich obowiązków pracowniczych wobec szkoły, ale na podstawie odrębnej umowy z gminą. W szczególności nie jest taką podstawa plan dyżurów czy regulamin gminny, gdyż nie ma podstawy prawnej do jego wydania.