Czy można nakazać nauczycielowi podjęcie studiów wyższych (licencjackich lub magisterskich)? Czy odmowa podniesienia kwalifikacji może być argumentem przy zwolnieniu z pracy?

Art. 9 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela wprowadza obowiązek zatrudniania nauczyciela zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami. Z pytania nie wynika, z jaką sytuacją (brak kwalifikacji, zastępstwo, likwidacja oddziałów, reorganizacja szkoły, zasady zatrudnienia osoby niemającej kwalifikacji) mamy do czynienia.

Z art. 10 ust. 8 KN wynika, że z nauczycielem nieposiadającym kwalifikacji nie można nawiązać stosunku pracy. Natomiast osobę nieposiadającą kwalifikacji można jedynie zatrudnić na czas określony za zgodą kuratora.

Art. 10.4. Stosunek pracy z nauczycielem kontraktowym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę zawieranej na czas nieokreślony, z zastrzeżeniem ust. 7. 7. W przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym lub z nauczycielami, o których mowa w ust. 5, stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony.

8. Nie można nawiązać stosunku pracy z nauczycielem, który nie spełnia warunków, o których mowa w ust. 5 pkt 2-5, z zastrzeżeniem ust. 9.

(…)9. przypadku, o którym mowa w ust. 7, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia osoby posiadającej wymagane kwalifikacje, można za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny zatrudnić nauczyciela, który nie spełnia warunku wymienionego w ust. 5 pkt 5.

10. Do nauczycieli zatrudnionych na podstawie ust. 9 nie stosuje się przepisów rozdziału 3a. Dla celów płacowych nauczyciele ci są traktowani jak nauczyciele stażyści.

11. W przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie ust. 7, posiadającego wymagane kwalifikacje, na jego wniosek odstępuje się od stosowania przepisów rozdziału 3a. Dla celów płacowych nauczyciele ci są traktowani jak nauczyciele stażyści, chyba że posiadają wyższy niż stażysta stopień awansu zawodowego.

W sytuacji opisanej w pytaniu należy sprawdzić, czy zatrudnienie nauczyciela. Nawiązanie stosunku pracy mimo braku kwalifikacji jest równoznaczne z wygaśnięciem stosunku pracy.

Karta Nauczyciela przewiduje, iż umowa o pracę zawarta z nauczycielem, który nie posiada wymaganych kwalifikacji, wygasa na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 5. Wygaśnięcie stosunku pracy następuje z mocy ustawy. Dyrektor szkoły po sprawdzeniu dokumentów nauczyciela, niebudzących wątpliwości, potwierdza na piśmie fakt wygaśnięcia stosunku pracy zgodnie z art. 26 ust. 2.

Podstawa prawna: 

1.  Ustawa z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (ze zm.), w szczególności art. 26,
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli.