W jakim systemie godzinnym powinien pracować wicedyrektor szkoły?

Zgodnie z art. 37 ustawy o systemie oświaty w szkole lub placówce, w których zgodnie z ramowym statutem może być utworzone stanowisko wicedyrektora i inne stanowiska kierownicze, powierzenia tych stanowisk i odwołania z nich dokonuje dyrektor szkoły lub placówki, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady szkoły lub placówki oraz rady pedagogicznej. Zgodnie zaś z art. 42 Karty Nauczyciela czas pracy nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień.

Nauczyciela zobowiązany jest realizować określone zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze
W ramach czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować:
• zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, w wymiarze pensum;
• inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, z tym że w ramach tych zajęć:
o nauczyciel szkoły podstawowej i gimnazjum, w tym specjalnych, jest obowiązany prowadzić zajęcia opieki świetlicowej lub zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 2 godzin w tygodniu,
o nauczyciel szkoły ponadgimnazjalnej, w tym specjalnej, jest obowiązany prowadzić zajęcia w ramach godzin przeznaczonych w ramowych planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, w wymiarze 1 godziny w tygodniu;
• zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

Obowiązku prowadzenia zajęć w ramach godzin dyrektorskich nie stosuje się do dyrektora i wicedyrektora szkoły oraz nauczyciela, który obowiązki dyrektora lub wicedyrektora szkoły pełni w zastępstwie nauczyciela, któremu powierzono to stanowisko.

Wicedyrektor obowiązany jest przepracować 40 godzin tygodniowo
Powyższe regulacje odnoszą się do wszystkich nauczycieli podlegających przepisom KN, w tym również do nauczycieli, którzy zajmują stanowisko dyrektora lub wicedyrektora szkoły. A zatem wskazana tygodniowa norma czasu pracy obowiązuje również wicedyrektora szkoły.
Oznacza to, że łącznie z obowiązującymi godzinami zajęć dydaktycznych, wicedyrektor obowiązany jest przepracować 40 godzin tygodniowo. Podkreślić należy, że w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy nauczyciel jest obowiązany realizować zadania określone w art. 42 ust. 2 KN (w tym zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze), a wicedyrektor szkoły – ponadto zadania wynikające z zajmowanego stanowiska.
Tak zwane pensum nauczyciela należy rozumieć jako tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami (wychowankami) lub na ich rzecz (prowadzenie lekcji, zajęć w przedszkolu, zajęć opiekuńczych w świetlicy itp.). Jednakże, na mocy Karty Nauczyciela, tygodniowy wymiar zajęć dydaktycznych wicedyrektora szkoły podlega obniżeniu lub zwalnia się wicedyrektora szkoły z obowiązku realizacji zajęć dydaktycznych całkowicie – w zależności od wielkości i typu szkoły oraz warunków pracy.
Przepisy KN nie określają zasad udzielania i rozmiaru obniżek tygodniowego wymiaru zajęć dydaktycznych, przysługującego wicedyrektorowi szkoły. Uregulowanie tych spraw delegowane zostało na organ prowadzący szkołę. Uchwałę podejmuje odpowiednio:
• rada gminy,
• rada powiatu,
• sejmik województwa.
Organ prowadzący szkołę jest też władny przyznać wicedyrektorowi szkoły zwolnienie od obowiązku realizacji zajęć dydaktycznych.
Wicedyrektor nie może być zatrudniony jako nauczyciel w więcej niż jednej szkole
Pamiętać także należy, że wicedyrektor nie może być zatrudniony jako nauczyciel w więcej niż jednej szkole. W związku z zajmowanym stanowiskiem wicedyrektor otrzymuje obniżony tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin, tzw. pensum dydaktyczne (w zależności od wielkości i typu szkoły oraz warunków pracy), aby mógł lepiej zarządzać szkołą.
Nie może w czasie pracy, za którą otrzymuje wynagrodzenie, wykonywać innej (wystąpiłby wówczas problem podwójnego finansowania tego samego czasu pracy). Obniżenie wymiaru zajęć dotyczy wyłącznie zajęć dydaktycznych, opiekuńczych i wychowawczych (obowiązkowego pensum).
Wicedyrektor szkoły z racji sprawowanej funkcji ma do realizacji inne dodatkowe zadania
Zwolnienie wicedyrektora z realizacji części pensum umożliwia realizację w tym czasie innych zadań i zajęć wynikających ze sprawowanej funkcji. Natomiast ogólny czas pracy wicedyrektora nie zmienia się i nadal zobowiązany jest on do realizacji do 40 godzin w 5-dniowym tygodniu pracy. Zmienia się jedynie rozkład zajęć realizowanych w ramach czasu pracy.
Należy ponadto podkreślić, że nie wszystkie zadania i zajęcia wicedyrektora szkoły (jak również nauczyciela) związane są z faktyczną obecnością w szkole danej osoby. Część zadań może być również realizowana poza placówką (np. doskonalenie zawodowe, przygotowywanie się do zajęć, reprezentowanie szkoły przez wicedyrektora na różnych spotkaniach i zebraniach odbywających się poza placówką itp.).
Wicedyrektor zastępuje dyrektora szkoły podczas jego nieobecności
Jednym z głównych zadań wicedyrektora szkoły jest zastępowanie dyrektora podczas jego nieobecności. Wynika to z przepisów prawa − art. 39 ust. 7 ustawy o systemie oświatystwierdza, że w przypadku nieobecności dyrektora zastępuje go wicedyrektor, a w szkołach i placówkach, w których nie utworzono stanowiska wicedyrektora − inny nauczyciel tej szkoły lub placówki, wyznaczony przez organ prowadzący.
Zastępowanie ma miejsce w wypadku choroby dyrektora, jego urlopu, czy też wyjazdu na szkolenia lub narady. Ponadto w praktyce w ciągu roku szkolnego obowiązują dyżury dyrektorskie, których czas pokrywa się z godzinami zajęć szkolnych. Dyżury te pełni dyrektor, jego zastępca lub zastępcy, kierownik świetlicy szkolnej.
W okresie wakacyjnym w szkole powinna być również osoba pełniąca dyrektorski dyżur
Niezależnie od tego, czy w szkole są remonty czy inwestycje, pamiętać należy, że organ sprawujący nadzór pedagogiczny oraz organ prowadzący pracują także w czasie wakacji. A zatem mogą zaistnieć sytuacje wymagające na przykład podpisu dyrektora lub osoby go zastępującej na danym dokumencie lub podjęcia służbowej decyzji.
Przepisy określają czas przewidziany na realizację pensum
Obowiązujące przepisy określają czas przewidziany na realizację pensum (czyli prowadzenie lekcji lub zajęć wychowawczo-opiekuńczych) oraz czas, jaki nauczyciel musi poświęcić na prowadzenie zajęć uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów (tzw. godziny karciane) w ramach wykonywania innych zadań statutowych szkoły.
Przepisy nie precyzują natomiast, ile czasu nauczyciel (wicedyrektor) powinien przeznaczać na przygotowanie się do zajęć, na doskonalenie zawodowe, samokształcenie oraz na inne – poza kształceniem i wychowaniem – zadania statutowe szkoły. Karta Nauczyciela nie precyzuje również, gdzie nauczyciel (wicedyrektor) powinien wykonywać te obowiązki.
Czas pracy wicedyrektora jest czasem zadaniowym
W wypadku nauczycieli ewidencja czasu pracy w ramach pensum dydaktycznego ujęta jest w dziennikach lekcyjnych, zaś zajęcia dodatkowe w dziennikach zajęć pozalekcyjnych. W pozostałym zakresie realizacji zadań ewidencji czasu pracy nie prowadzi się. Jest on w tej sytuacji określony nie wymiarem jednostek czasu, ale wymiarem zadań przydzielonych każdemu nauczycielowi do wykonania przez dyrektora szkoły (a w wypadku wicedyrektora szkoły − przez organ prowadzący).
Z realizacji tych zadań dyrektor lub nauczyciel są rozliczani. W systemie pracy nauczycieli nie prowadzi się więc ścisłej ewidencji czasu pracy, w takim rozumieniu, że nauczyciele nie są rozliczani z liczby jednostek czasu, w jakich pozostają do dyspozycji dyrektora szkoły, ale są rozliczani z wykonania nałożonych na nich zadań. Czas pracy wicedyrektora jest czasem zadaniowym, a więc wicedyrektor sam organizuje i planuje pracę, ustala harmonogram.
W kontekście wymiaru czasu pracy wicedyrektora sekretariat szkoły ma za zadanie sporządzenie i przechowywanie zestawień czasu pracy wicedyrektora, podanie do wiadomości rodziców i nauczycieli (na przykład w formie wywieszenia stosownej informacji na drzwiach sekretariatu) o godzinach przyjmowania interesantów albo w jakich godzinach wicedyrektor pracuje. Skoro w szkole nie ma obowiązku sporządzania ewidencji czasu pracy, sekretariat szkoły zwolniony jest z obowiązku przygotowywania i przechowywania takich ewidencji.