Proszę o rozstrzygnięcie poniższych wątpliwości związanych z treścią statutu szkoły ponadpodstawowej/ponadgimnazjalnej : 1. Czy jest konieczne, aby uczeń szkoły występował z wnioskiem/podaniem o możliwość przystąpienia do egzaminu poprawkowego? Czy taki zapis powinien znaleźć się w statucie szkoły? 2. Czy prawidłowym jest zapis w statucie szkoły, mówiący, że prace pisemne uczniów są udostępnianie do wglądu uczniom i rodzicom jedynie na terenie szkoły? 3. Czy można w ramach wprowadzonego w szkole systemu bezpieczeństwa zablokować uczniom możliwość wychodzenia z budynku szkoły w czasie lekcji oraz przerw? Jeśli np. klasa ma lekcje w godzinach 8:00 - 13:30, to przykładowo uprawnienia przydzielamy w godzinach 7:00-8:15 i 13:20-16:00. Pomiędzy godzinami 8:15, a 13:20 uczeń zbliżając kartę do czytnika nie wyjdzie ze szkoły. W tych godzinach może jedynie zostać wypuszczony przez pracownika szkoły. Jeśli tak, to czy taki zapis powinien znaleźć się w statucie szkoły? 4. Czy można wprowadzić zapis do statutu, mówiący o tym, że w przypadku udowodnienia samowolnego opuszczenia zajęć lekcyjnych przez ucznia, które nie jest związane z przyczynami zdrowotnymi lub rodzinnymi (tzw. "wagarowanie") nieobecność ta nie będzie mogła zostać usprawiedliwiona? Proszę o podanie podstaw prawnych.

Ad. 1
Zgodnie z art. 44m ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, Dz.U. z 2019 r., poz. 1481, uczeń, który w wyniku klasyfikacji rocznej uzyskał ocenę niedostateczną z jednych albo dwóch obowiązkowych zajęć edukacyjnych albo jednych obowiązkowych zajęć edukacyjnych lub zajęć z języka mniejszości narodowej, mniejszości etnicznej lub języka regionalnego, może przystąpić do egzaminu poprawkowego z tych zajęć. Ze sformułowania, że uczeń „może przystąpić” do egzaminu poprawkowego wynika, że uczeń nie ma obowiązku do zdawania takiego egzaminu, czyli nie podchodzi do niego automatycznie. W związku z tym jeżeli uczeń chce przystąpić do egzaminu poprawkowego powinien w tej sprawie zgłosić się do dyrektora. W przypadku, gdy dyrektor nie zwraca się do ucznia z zapytaniem o zamiar podejścia do egzaminu poprawkowego (w celu ustalenia potrzeby jego organizacji), konieczność wyjścia z inicjatywą przez ucznia (czyli wymóg złożenia podania lub wniosku) powinna zostać zawarta w statucie – art. 44b ust. 10 UoSO, art. 98 ust. 1 pkt 17 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, Dz. U. z 2019 r., poz. 1148 ze zm.

Ad. 2

Zgodnie z art. 44e ust. 4 i 7 UoSO sprawdzone i ocenione pisemne prace ucznia są udostępniane uczniowi i jego rodzicom na zasadach określonych w statucie szkoły. MEN podkreśla, że uzyskanie sprawdzonej pracy pisemnej jest wyrazem spełnienia prawa ucznia i jego rodziców do bezpośredniego dostępu do informacji o postępach w nauce lub ich braku, wskazującej nad czym uczeń musi popracować, aby uzupełnić braki lub rozwinąć swoje umiejętności. Udostępnianie prac do wglądu tylko na terenie szkoły (np. w czasie organizowanych przez szkołę spotkań z rodzicami) nie spełnia warunku swobodnego dostępu rodziców ucznia do informacji o postępach i trudnościach w nauce ich dziecka. Szkoła powinna precyzyjnie określić sposób udostępniania prac pisemnych, wskazując np. przekazanie zainteresowanym oryginału/kopii pracy czy udostępnienie pracy do domu z prośbą o zwrot pracy podpisanej przez rodziców (Odpowiedź na interpelację nr 486 w sprawie wyjaśnienia zasad udostępniania prac uczniom i rodzicom z dnia 11 lutego 2016 r., http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=583335C1). W związku z tym podany zapis statutu jest nieprawidłowy.

Ad. 3

Do zadań dyrektora i nauczycieli należy zapewnienie uczniom opieki nad uczniami w czasie zajęć oraz przerw, co może polegać m.in. na uniemożliwieniu niepełnoletnim uczniom opuszczania budynku szkoły w sposób przedstawiony w pytaniu i zapisany w statucie - § 2, 13 i 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. Nr 3, poz. 69 ze zm.). Z kolei taki zapis statutu nie może pozbawiać pełnoletnich uczniów prawa wychodzenia z budynku szkoły, czyli każdego dorosłego ucznia pracownik szkoły musiałby wypuszczać podczas gdy uczniowie niepełnoletni mogliby skorzystać z takiej możliwości tylko w uzasadnionych przypadkach. Osoba dorosła ma prawo decydowania o sobie (art. 10 § 1 i art. 11 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, Dz.U. z 2019 r., poz. 1145), a ograniczenia tego prawa np. poprzez uniemożliwienia jej wyjścia ze szkoły nie przewiduje żaden przepis oświatowy.

Ad. 4

Na podstawie art. 99 ust. 1 PO statut szkoły powinien określać zasady usprawiedliwiania, w określonym terminie i formie, nieobecności na zajęciach edukacyjnych, w tym formy usprawiedliwiania nieobecności przez osoby pełnoletnie. Jednocześnie akt PO, ani też UoSO nie przewidują, w jakich sytuacjach należy usprawiedliwić nieobecność ucznia na zajęciach, a w jakich nie. W związku z tym na podstawie art. 99 pkt 2 PO sytuacje takie może określać statut, z którego treści może wynikać, że samowolne opuszczenie zajęć lekcyjnych przez ucznia, które nie jest uzasadnione względami zdrowotnymi lub rodzinnymi lub innymi ważnymi przyczynami może stanowić nieobecność nieusprawiedliwioną.