Podstawy programowe kształcenia w zawodach – rozporządzenie podpisane

Minister Edukacji Narodowej Anna Zalewska podpisała rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach. Wejdzie ono w życie 1 września 2017 r.

Ponieważ rozporządzenie jest podpisywane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministrem Środowiska, dlatego też zostanie skierowane do właściwych ministrów.

Podstawy programowe kształcenia w zawodach określone w podpisanym rozporządzeniu stosowane będą od roku szkolnego 2017/2018 w:

a) klasach I branżowej szkoły I stopnia;

b) klasach I dotychczasowego czteroletniego technikum

c) semestrach I szkoły policealnej, a w latach następnych również w kolejnych klasach lub semestrach tych szkół.

Uczniowie, którzy rozpoczęli naukę w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe przed 1 września 2017 r. będą kontynuowali naukę w oparciu o dotychczasową podstawę programową kształcenia w zawodach, do czasu jego zakończenia.

Rozporządzenie nie obejmuje zawodów szkolnictwa artystycznego wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (zawody, w których nie wyodrębnia się kwalifikacji), ponieważ Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego określi je w odrębnym rozporządzeniu.

Kształcenie w branżowej szkole I stopnia będzie odbywało się w zawodach jednokwalifikacyjnych, przy czym większość z nich ma kwalifikację wspólną z zawodem nauczanym na poziomie technikum. Absolwenci branżowej szkoły I stopnia będą mogli kontynuować naukę w branżowej szkole II stopnia w celu uzyskania dyplomu technika w zawodach wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, dla których przewidziano kształcenie w tym typie szkoły. Będą to zawody kształcone na poziomie technika, które posiadają kwalifikację wspólną z zawodem nauczanym w branżowej szkole I stopnia. Ponadto absolwent branżowej szkoły II stopnia uzyska wykształcenie średnie branżowe i będzie mógł przystąpić do matury.

Przypisany do zawodów i kwalifikacji poziom Polskiej Ramy Kwalifikacji określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

Zakres regulacji rozporządzenia jest związany z nową klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego i uwzględnia następujące zmiany:

1) wprowadzenie – na podstawie wniosków właściwych ministrów – do systemu oświaty możliwości kształcenia w nowych zawodach;

2) wykreślenie z klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego – na podstawie wniosków właściwych ministrów – zawodów, w których dalsze kształcenie w systemie oświaty jest nieuzasadnione;

3) zmiany nazewnictwa kwalifikacji w zawodach wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego;

4) zmiana liczby kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach: do jednej kwalifikacji w zawodach nauczanych w branżowej szkole I stopnia oraz do maksymalnie dwóch kwalifikacji w zawodach nauczanych w technikum i szkole policealnej.

Dla celów kształcenia, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, wskazano obszary kształcenia, do których są przypisane poszczególne zawody. Obszary kształcenia obejmują zawody pogrupowane pod względem wspólnych efektów kształcenia wymaganych do realizacji zadań zawodowych. Wyodrębniono 8 obszarów kształcenia:

1) administracyjno-usługowy (AU);
2) budowlany (BD);
3) elektryczno-elektroniczny (EE);
4) mechaniczny i górniczo-hutniczy (MG);
5) rolniczo-leśny z ochroną środowiska (RL);
6) turystyczno-gastronomiczny (TG);
7) medyczno-społeczny (MS);
8) artystyczny (ST).

W ramach każdego obszaru kształcenia zawody uporządkowano według typu szkoły, w którym może odbywać się kształcenie w danym zawodzie: branżowa szkoła I stopnia, technikum, branżowa szkoła II stopnia, szkoła policealna.

Podstawa programowa kształcenia w zawodach, podobnie jak obecnie obowiązująca, została określona w trzech częściach:

1) część I – określa ogólne cele i zadania kształcenia zawodowego oraz obejmuje tabelę zawierającą wykaz kwalifikacji wraz z ich powiązaniami z zawodami i efektami kształcenia;

2) część II – określa: efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów oraz efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach;

3) część III – określa opis kształcenia w poszczególnych zawodach zawierający: nazwy i symbole cyfrowe zawodów, zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, cele kształcenia w zawodach, nazwy kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach, warunki realizacji kształcenia w zawodach, minimalną liczbę godzin kształcenia zawodowego oraz możliwości uzyskania dodatkowych kwalifikacji w zawodach w ramach obszaru kształcenia określonego w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.

Efekty kształcenia wspólne dla wszystkich zawodów, w tym kompetencje personalne i społeczne, oznaczono kodem składającym się z trzech wielkich liter:

1) BHP – bezpieczeństwo i higiena pracy,
2) PDG – podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej,
3) JOZ – język obcy ukierunkowany zawodowo,
4) KPS – kompetencje personalne i społeczne,
5) OMZ – organizacja pracy małych zespołów (wyłącznie dla zawodów nauczanych na poziomie technika).

Efekty kształcenia wspólne dla zawodów w ramach obszaru kształcenia, stanowiące podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów, oznaczono kodem składającym się z:

1) trzyliterowego skrótu PKZ;

2) ujętych w nawiasie:

a) wielkich liter alfabetu, wskazujących na przyporządkowanie do obszaru kształcenia;

b) małej litery alfabetu, o charakterze porządkowym, odróżniającym poszczególne PKZ w ramach obszaru kształcenia.

Efekty kształcenia właściwe dla kwalifikacji wyodrębnionych w zawodach oznaczono wielkimi literami alfabetu, wskazującymi na przyporządkowanie do obszaru kształcenia oraz kolejną liczbą o charakterze porządkowym.

W tabeli zamykającej część I podstawy programowej kształcenia w zawodach (uporządkowane narastająco według oznaczeń kwalifikacji w obrębie danego obszaru kształcenia) zostały wskazane kwalifikacje oraz ich powiązania z zawodami i efektami kształcenia wspólnymi dla wszystkich zawodów, a także z efektami kształcenia wspólnymi dla zawodów w ramach obszaru kształcenia (stanowiącymi podbudowę do kształcenia w zawodzie lub grupie zawodów).

Podstawa programowa kształcenia w zawodach stanowi bazę do opracowania przez nauczycieli szkół prowadzących kształcenie zawodowe oraz przez podmioty prowadzące kwalifikacyjne kursy zawodowe programów nauczania. Są one niezbędne odpowiednio do kształcenia: w szkołach publicznych, w szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych.

Podstawa programowa kształcenia w zawodach, w zakresie nowelizowanych zawodów, została opracowana w oparciu o wypracowane rekomendacje zespołów partnerów społecznych (przedstawicieli pracodawców i pracobiorców) przygotowane przez zespoły autorów i ekspertów z danych obszarów kształcenia, w ramach projektu „Partnerstwo na rzecz kształcenia zawodowego. Etap I: Forum partnerów społecznych” realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza – Edukacja – Rozwój.

W stosunku do obecnie obowiązującego rozporządzenia w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach, w konsekwencji regulacji zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, w projektowanym rozporządzeniu określono podstawy programowe kształcenia w nowych zawodach wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego:

1) technik robót wykończeniowych w budownictwie,
2) magazynier-logistyk,
3) pracownik pomocniczy krawca,
4) pracownik pomocniczy mechanika,
5) pracownik pomocniczy ślusarza,
6) pracownik pomocniczy stolarza,
7) asystent fryzjera,

8)operator maszyn i urządzeń hutniczych (który powstał w wyniku pogrupowania i zintegrowania dotychczasowych zawodów operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej oraz operator maszyn i urządzeń metalurgicznych, dlatego podstawa programowa kształcenia w zawodach nie obejmuje już tych dwóch zawodów).

W podstawie programowej kształcenia w zawodach wprowadzono również zmiany w nazwach dotychczasowych zawodów, a w konsekwencji określono nowe symbole cyfrowe tj.:

1) zawód technik drogownictwa zostaje zastąpiony zawodem technik budowy dróg;
2) zawód technik dróg i mostów kolejowych zostaje zastąpiony zawodem technik dróg kolejowych i obiektów inżynieryjnych;
3) zawód technik urządzeń sanitarnych zostaje zastąpiony zawodem technik inżynierii sanitarnej;
4) zawód monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych zostaje zastąpiony zawodem monter sieci i instalacji sanitarnych;
5) zawód technik budownictwa okrętowego zostaje zastąpiony zawodem technik budowy jednostek pływających;
6) zawód monter kadłubów okrętowych zostaje zastąpiony zawodem monter kadłubów jednostek pływających;
7) zawód technik cyfrowych procesów graficznych zostaje zastąpiony zawodem technik grafiki i poligrafii cyfrowej;
8) zawód technik technologii ceramicznej zostaje zastąpiony zawodem technik ceramik;
9) zawód fototechnik zostaje zastąpiony zawodem technik fotografii i multimediów;
10) zawód monter-elektronik zostaje zastąpiony zawodem elektronik;
11) zawód monter mechatronik zostaje zastąpiony zawodem;
12) zawód mechanik maszyn i urządzeń drogowych zostaje zastąpiony zawodem operator maszyn i urządzeń do robót ziemnych i drogowych.

Ponadto w rozporządzeniu uzupełniono katalog efektów kształcenia wspólnych dla wszystkich zawodów w zakresie: podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, kompetencji personalnych i społecznych oraz organizacji pracy małych zespołów.

Uwzględniono również zmiany porządkujące zgłoszone przez Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej dotyczące nazw pracowni, wyposażenia oraz określenia wymiaru praktyk w zawodach: technik nawigator morski, technik żeglugi śródlądowej oraz technik rybołówstwa morskiego.

Jednocześnie w zakresie stosowania ramowych planów nauczania w szkołach nowego i dotychczasowego ustroju szkolnego, w rozporządzeniu zawarto regulację wskazującą, że w przypadku:

dotychczasowego czteroletniego technikum oraz
w klasach dotychczasowego czteroletniego technikum prowadzonych w nowym pięcioletnim technikum (pomimo tego, że będzie się w nich stosować już nową podstawę programową kształcenia w zawodach)

minimalną liczbę godzin kształcenia zawodowego (którą podstawa programowa kształcenia w zawodach określa odrębnie w odniesieniu do poszczególnych zawodów) należy dostosować do wymiaru godzin określonego w dotychczasowych przepisach wydanych na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tj. w rozporządzeniu MEN z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 204, z późn. zm.).

Z kolei w przypadku nowych typów szkół ponadpodstawowych (tj. w pięcioletnim technikum, trzyletniej branżowej szkole I stopnia i dwuletniej branżowej szkole II stopnia oraz w poszczególnych semestrach szkoły policealnej, która jest szkołą ponadpodstawową) minimalna liczba godzin kształcenia zawodowego będzie dostosowywana do wymiaru godzin określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy – Prawo oświatowe (tj. w nowym rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół).

Departament Informacji i Promocji
Ministerstwo Edukacji Narodowej