Organizowanie nauki religii i etyki w roku szkolnym 2015/2016

Przypominamy najważniejsze informacje, dotyczące organizowania nauki religii i etyki w szkołach od września 2015 r.

1 września 2015 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 843), które przepisami § 20 i 21 wprowadziło nową zasadę wliczania do średniej oceny z religii i etyki w przypadku, gdy uczeń uczęszcza na zajęcia z obu przedmiotów.

W roku szkolnym 2015/2016 uczeń uczęszczający na zajęcia religii i na zajęcia etyki otrzymuje ocenę z każdego z tych przedmiotów, natomiast do średniej ocen uzyskanych w wyniku klasyfikacji rocznej wlicza się jedną ocenę, ustaloną jako średnia z rocznych ocen klasyfikacyjnych uzyskanych z tych zajęć. Jeżeli ustalona w ten sposób ocena nie jest liczbą całkowitą, należy ją zaokrąglić do liczby całkowitej w górę. Ta sama zasada obowiązuje przy ustalaniu średniej z końcowych ocen klasyfikacyjnych z religii i etyki.

W przypadku, gdy uczeń uczęszczał na zajęcia religii i zajęcia etyki, ocenę ustaloną w sposób opisany wyżej należy umieścić na świadectwie szkolnym w miejscu oznaczonym jako „religia/etyka………….”, bez jakichkolwiek adnotacji, skreśleń lub innych informacji dodatkowych.

Jeśli uczeń nie uczestniczył ani w zajęciach religii, ani etyki, nie otrzymuje on ocen z tych zajęć, co na świadectwie szkolnym oznacza się za pomocą kreski („religia/etyka ——————.”), bez jakichkolwiek dodatkowych adnotacji.

Pozostałe zasady dotyczące organizowania nauki religii i etyki przedstawione w Informacji dotyczącej organizowania nauki religii i etyki w roku szkolnym 2014/2015, opublikowanej na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej 16 czerwca 2014 r. nie uległy zmianie, jednak ze względu na zgłaszane sygnały, zasadne jest przywołanie niektórych z nich.

1. Religia (określonego wyznania) i etyka są przedmiotami dodatkowymi, w których uczeń uczestniczy na zasadzie dobrowolnego wyboru. Podstawą udziału ucznia w zajęciach religii, etyki lub w zajęciach z obu przedmiotów jest życzenie wyrażone w formie pisemnego oświadczenia złożonego przez rodziców (opiekunów prawnych) lub pełnoletniego ucznia. Szkoła nie może domagać się od rodziców lub pełnoletniego ucznia oświadczenia o nieuczęszczaniu na lekcje religii lub etyki, natomiast musi być poinformowana – również w formie pisemnego oświadczenia – o ewentualnym wycofaniu wcześniej złożonego oświadczenia deklarującego udział w zajęciach religii i/lub etyki.Oświadczenia w sprawie udziału ucznia w zajęciach religii lub etyki, istotne dla organizacji pracy szkoły, są dokumentami zawierającymi dane osobowe, a zatem informacje w nich zawarte muszą być przetwarzane zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U 2014 r. poz. 1182 i 1662). Przedszkola i szkoły, w których oświadczenia zostały złożone, są obowiązane jako administratorzy tych danych[1], do dołożenia szczególnej staranności w celu ochrony interesów osób, których dane dotyczą[2]. W szczególności przedszkole i szkoła są obowiązane zapewnić, aby dane te były przetwarzane zgodnie z prawem, zbierane dla oznaczonych zgodnie z prawem celów i niepoddawane dalszemu przetwarzaniu niezgodnemu z tymi celami, merytorycznie poprawne i adekwatne w stosunku do celów, w jakich są przetwarzane oraz przechowywane w postaci umożliwiającej identyfikację osób, których dotyczą, nie dłużej niż jest to niezbędne do osiągnięcia celu przetwarzania (czyli do czasu ukończenia szkoły przez ucznia, którego ten dokument dotyczy).

2. Dyrektor szkoły, umieszczając zajęcia religii i etyki w szkolnym planie nauczania powinien uwzględnić różne uwarunkowania istotne dla planowania pracy szkoły (środowiskowe, lokalowe, kadrowe, komunikacyjne), wybierając rozwiązanie, które wszystkim uczniom – zarówno biorącym udział w zajęciach religii i/lub etyki jak i nieuczestniczącym w tych zajęciach – zapewni właściwą opiekę i bezpieczeństwo, a także umożliwi ewentualnym chętnym udział w zajęciach z obu przedmiotów.

Decyzję dotyczącą wskazania konkretnego czasu, w którym będą się odbywać zajęcia religii w publicznym przedszkolu ustala dyrektor przedszkola w ramowym rozkładzie dnia każdego oddziału przedszkolnego, ustalanym na wniosek rady pedagogicznej, z uwzględnieniem różnych uwarunkowań, istotnych dla planowania pracy przedszkola.

3. Stosownie do przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2013 r. poz. 1207 oraz z 2014 r. poz. 1084) stanowisko nauczyciela etyki może zajmować osoba, która ukończyła odpowiednio:

studia wyższe (licencjackie lub magisterskie) na kierunku (specjalności) zgodnym z nauczanym przedmiotem lub prowadzonymi zajęciami, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
studia wyższe (licencjackie lub magisterskie) na kierunku, którego zakres określony w standardzie kształcenia dla tego kierunku studiów w grupie treści podstawowych i kierunkowych obejmuje treści nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub
studia wyższe (licencjackie lub magisterskie) na kierunku (specjalności) innym, a ponadto ukończyła studia podyplomowe w zakresie nauczanego przedmiotu lub prowadzonych zajęć, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne.

Z uwagi na powyższe, w szkołach podstawowych, gimnazjach i w szkołach ponadgimnazjalnych zajęcia etyki może prowadzić nauczyciel, który ukończył studia wyższe w zakresie filozofii lub etyki lub ukończył inne studia wyższe i studia podyplomowe w tym zakresie i posiada przygotowanie pedagogiczne. Możliwe jest również powierzenie prowadzenia zajęć etyki nauczycielowi, który ukończył studia wyższe w innym zakresie niż filozofia/etyka, jeśli ich program obejmował treści nauczanego w szkole przedmiotu etyka w zakresie wynikającym z podstawy programowej przedmiotu, określone dla danego etapu edukacyjnego.

Decyzje w zakresie organizacji pracy szkoły lub placówki, w tym o powierzeniu nauczycielowi prowadzenia określonych zajęć, podejmuje dyrektor szkoły[3], oceniając kwalifikacje nauczyciela do nauczania przedmiotu etyka oraz uwzględniając zakres treści nauczania wynikający z podstawy programowej tego przedmiotu.

Biorąc pod uwagę zakres treści przedmiotu etyka określony w podstawie programowej dla I, II i III etapu edukacyjnego można przyjąć, że w klasach I-III szkoły podstawowej zajęcia etyki może również prowadzić nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej, natomiast w klasach IV-VI szkoły podstawowej i gimnazjum również nauczyciel, który w trakcie studiów wyższych zrealizował zajęcia z zakresu filozofii lub etyki.

[1] Art. 7 pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2014 r. poz. 1182 i 1662).

[2] Art. 26 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 2014 r. poz. 1182 i 1662).

[3] Zgodnie z art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.).