List Ministra Edukacji Narodowej do samorządów

Dziś Minister Edukacji Narodowej Anna Zalewska skierowała do samorządów list, w którym podziękowała za ich dotychczasowe zaangażowanie w Ogólnopolską Debatę o Edukacji „Uczeń. Rodzic. Nauczyciel – Dobra Zmiana” i poprosiła o dalszą współpracę przy precyzowaniu szczegółowych rozwiązań dotyczących zmian w systemie edukacji.

Pełna treść listu:
Szanowni Państwo

Wójtowie, Burmistrzowie, Prezydenci Miast, Starostowie Powiatów, Marszałkowie Województw,

27 czerwca podczas konferencji Podsumowującej Ogólnopolską Debatę o Edukacji „Uczeń. Rodzic. Nauczyciel – Dobra Zmiana” przedstawiłam kierunki zmian, które były wynikiem prowadzonych od lutego spotkań i dyskusji z samorządowcami, nauczycielami, dyrektorami szkół, związkami zawodowymi, parlamentarzystami, uczniami, rodzicami i osobami zainteresowanymi tematyką polskiej edukacji. Prezentacja kierunków zmian była jedynie punktem wyjścia.

Dziękując za dotychczasowe zaangażowanie i pomoc, pragnę zaprosić Państwa – jako najważniejszego Partnera współodpowiedzialnego za funkcjonowanie systemu edukacji – do współpracy przy precyzowaniu szczegółowych rozwiązań reformy. Przeprowadzenie istotnych zmian, które mają na celu rozwijanie potencjału polskiej edukacji, ponowne wprowadzenie cykliczności etapów szkolnych i stworzenie systemu na miarę XXI wieku – w obliczu pogłębiającego się niżu demograficznego staje się koniecznością.

Wprowadzone dotychczas zmiany przywracają m.in. obowiązek szkolny dla dzieci 7-letnich, co było szczególnie istotne ze względu na zminimalizowanie ryzyka porażek dzieci na starcie szkolnym. Drugim istotnym elementem planowanych zmian jest wygaszanie gimnazjów przez przekształcanie ich w klasy VII-VIII szkoły powszechnej i docelowo utworzenie ośmioklasowej szkoły powszechnej.

Pragnę podkreślić, że główną przyczyną projektowanych zmian w strukturze jest diagnoza obecnego stanu liceów. Warto zauważyć, że 26 z 37 rektorów szkół wyższych wyraziło negatywną ocenę przygotowania absolwentów szkół ponadgimnazjalnych do podjęcia studiów, wskazując na zbyt krótki czas nauki w liceum ogólnokształcącym. Szkoła ponadgimnazjalna została właściwie skrócona do dwóch lat, zaś koncentracja godzin w przedmiotach rozszerzonych uniemożliwia ich normalną realizację. Po wprowadzeniu nowej podstawy programowej szkoły ponadgimnazjalne przestały kształcić na poziomie ogólnym. W praktyce liceum stało się niejako „kursem przygotowawczym” do egzaminu maturalnego.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że wprowadzenie gimnazjów i przedłużenie o rok nauki według tego samego programu nie zaowocowało wyrównaniem osiągnięć szkolnych młodzieży z różnych środowisk. Dodatkowo wyniki sprawdzianu wykazują bardzo duże zróżnicowanie ze względu na miejsce zamieszkania ucznia: miasto-wieś (rodzaj gminy) oraz regionu. Najwyższy wynik Edukacyjnej Wartości Dodanej (EWD) występuje wśród gimnazjów, których obwód pokrywa się z obwodem szkoły podstawowej.

Zgodnie z założeniami ustrój szkolny z obecnego systemu 6-letniej szkoły podstawowej, 3-letniego gimnazjum, 3-letniego liceum ogólnokształcącego, 4-letniego technikum i 3-letniej zasadniczej szkoły zawodowej ulegnie przekształceniu do systemu 8-letniej szkoły powszechnej, 4-letniego liceum ogólnokształcącego, 5-letniego technikum i dwustopniowej branżowej szkoły z 3-letnim pierwszym stopniem i 2-letnim drugim stopniem. Według założeń, 8-letnia szkoła powszechna będzie obejmowała dwa poziomy, każdy po 4 lata (klasy I-IV i klasy V-VIII).

W IV klasie zostanie wprowadzona propedeutyka nauczania przedmiotowego. W dalszym ciągu możliwe będzie prowadzenie klasy IV przez nauczyciela kształcenia zintegrowanego jako wychowawcy, a nie nauczyciela przedmiotu. Ze zmianą ustroju szkolnego związane są również zmiany dotyczące m.in. podstawy programowej, ramowych planów nauczania, ramowych statutów publicznych przedszkoli i szkół, a także podręczników.

Zmiany te będą miały charakter ewolucyjny i rozpoczną się od roku szkolnego 2017/2018.

Z punktu widzenia zadań gminnych zmiany rozpoczną się od roku szkolnego 2017/2018. Wówczas uczniowie kończący klasę VI szkoły podstawowej staną się uczniami VII klasy szkoły powszechnej. Rozpocznie się tym samym wygaszanie gimnazjów – rekrutacja do gimnazjum nie będzie prowadzona, a ostatni rocznik dzieci klas III ukończy gimnazjum w roku szkolnym 2018/2019. Z dniem 1 września 2019 r. w ustroju szkolnym nie będą funkcjonować gimnazja.

Z punktu widzenia zadań powiatowych, zmiany również rozpoczną się w roku szkolnym 2017/2018 poprzez powstanie branżowych szkół w miejsce zasadniczych szkół zawodowych. W liceach ogólnokształcących i technikach zmiany rozpoczną się od roku szkolnego 2019/2020.

W roku szkolnym 2019/2020 w klasach I liceów ogólnokształcących, techników i branżowych szkół edukację rozpoczną dzieci kończące klasę III gimnazjum i dzieci kończące klasę VIII szkoły powszechnej. Dzieci kończące gimnazjum będą kształciły się w 3-letnich liceach ogólnokształcących i 4-letnich technikach, natomiast dzieci kończące VIII klasę szkoły powszechnej rozpoczną naukę w 4-letnim liceum lub 5-letnim technikum. Uczniowie będą mogli także kontynuować naukę w I klasie branżowej szkoły I stopnia.

Zakłada się, że w branżowej szkole I stopnia będzie realizowane kształcenie w zakresie jednej kwalifikacji. Po ukończeniu branżowej szkoły I stopnia i po zdaniu egzaminu z jednej kwalifikacji absolwent otrzyma dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe i uzyska wykształcenie zawodowe branżowe. Absolwent szkoły I stopnia będzie przygotowany do podjęcia pracy lub kontynuowania kształcenia w branżowej szkole II stopnia.

II stopień branżowej szkoły będzie funkcjonował w zawodach, które mają kontynuację na poziomie technika. Po ukończeniu szkoły II stopnia i po zdaniu egzaminu z zakresu drugiej kwalifikacji, absolwent uzyska wykształcenie średnie zawodowe i dyplom technika. Absolwent branżowej szkoły II stopnia może przystąpić do matury obejmującej egzamin z zakresu języka polskiego, języka obcego i matematyki. Po ukończeniu branżowej szkoły II stopnia i po zdaniu matury, absolwent będzie mógł kontynuować kształcenie na wyższych studiach.

Harmonogram prac przewiduje, że jesienią bieżącego roku projekt nowego ustroju szkolnego przekazany zostanie do konsultacji, w ramach których wszystkie zainteresowane środowiska będą mogły przekazać swoje opinie, zaproponować korekty, a do końca roku planowane jest poddanie pod głosowanie w Sejmie.

Kalendarz prac legislacyjnych przewiduje terminy gwarantujące bezpieczną organizację przez jednostki samorządu terytorialnego roku szkolnego 2017/2018.

W ramach odpowiedzialności za wdrażanie reformy Ministerstwo Edukacji Narodowej przewiduje m.in. przygotowanie rozwiązań finansowych istotnych dla jednostek samorządu terytorialnego, jako organów prowadzących szkół. Począwszy od roku 2017 planujemy uwzględnić dziecko 6-letnie objęte wychowaniem przedszkolnym w finansowaniu poprzez część oświatową subwencji ogólnej. Kwota na każde dziecko 6-letnie objęte wychowaniem przedszkolnym wzrośnie z 1 338 zł dotacji celowej do kwoty ok. 4 300 zł subwencji oświatowej.

Dodatkowo pragniemy zwrócić Państwa uwagę na cykl regionalnych konferencji adresowanych do samorządów, nauczycieli, dyrektorów szkół oraz innych pracowników placówek oświatowych i ośrodków doskonalenia. Wydarzenia te zorganizowane będą przez jednostkę podległą Ministerstwu Edukacji Narodowej – Fundację Rozwoju Systemu Edukacji, Narodową Agencję Programu Erasmus+ pod szyldem programu „EDUinspiracji”. Główny cel planowanych konferencji to przekazanie informacji m.in. w zakresie skutecznego pozyskiwania funduszy europejskich na realizację zadań oświatowych wpisujących się w priorytety reformy oświatowej, a także prezentacja dobrych praktyk w ramach projektów edukacyjnych. Pierwsze tego typu wydarzenie odbędzie się 28 września br. w Rzeszowie, a informacje o tym spotkaniu będą dostępne na stronie internetowej www.frse.org.pl. Kolejne konferencje w pozostałych województwach planowane są w odstępach kilkutygodniowych.

Przygotowywana reforma, w dalszej perspektywie, przewiduje również zmiany w zakresie pragmatyki zawodowej nauczycieli, m.in. systemu wynagradzania i awansu zawodowego. Jednostki samorządu terytorialnego, obok nauczycielskich związków zawodowych, są bardzo ważnym partnerem w pracach nad nowymi regulacjami w tym zakresie.

Obowiązujące przepisy dotyczące wynagrodzeń nauczycieli są nieadekwatne do zmieniających się uwarunkowań ekonomicznych i demograficznych funkcjonowania szkół.

Wszystkie zainteresowane strony wskazują potrzebę zmiany systemu wynagrodzenia nauczycieli, gdyż obowiązujące zasady utraciły swój motywacyjny charakter. Zmiany wymaga m.in. definicja wynagrodzenia oraz sposób rozliczania środków wydatkowanych przez jednostki samorządu terytorialnego na płace nauczycieli.

Widząc potrzebę zmian w zakresie pragmatyki zawodowej nauczycieli zaapelowałam o utworzenie, w ramach prac Rady Dialogu Społecznego, zespołu branżowego do spraw edukacji, w celu wspólnego wypracowania rozwiązań, z udziałem przedstawicieli nauczycielskich związków zawodowych oraz przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego. Jestem przekonana, że dzięki merytorycznej dyskusji nad konkretnymi propozycjami, wspólnie wypracujemy gotowe rozwiązania.

Pragnę serdecznie zaprosić Państwa do współpracy w tworzeniu nowych, dobrych warunków dla rozwoju polskiej edukacji. Jednocześnie dziękuję za przekazywane dotychczas szczegółowe propozycje w zakresie planowanych zmian. Liczę na dalsze konstruktywne uwagi na kolejnych etapach prac legislacyjnych.

Z poważaniem,
Anna Zalewska

List Ministra Edukacji Narodowej do samorządów
Data: 2016-07-25, rozmiar: 2 MB