Dobra Szkoła. Start! Minister Anna Zalewska tuż przed nowym rokiem szkolnym

Pierwszy etap wdrażania reformy edukacji mamy za sobą. To zasługa przede wszystkim samorządów, kuratorów oświaty, wojewodów – powiedziała Anna Zalewska Minister Edukacji Narodowej podczas konferencji w Katowicach.

Minister Anna Zalewska przedstawiła dzisiaj w piątek 25 sierpnia informację o stanie przygotowania szkół do reformy. 4 września w każdej szkole rozpoczną się zajęcia, z wyjątkiem 4 szkół w województwie kujawsko-pomorskim, w których z uwagi na skutki ostatnich nawałnic zajęcia szkolne będą przesunięte – powiedziała Minister Edukacji podczas konferencji.

W konferencji brali udział również: Jarosław Wieczorek Wojewoda Śląski, Grzegorz Tobiszowski Sekretarz Stanu w Ministerstwie Energii, Urszula Bauer Śląski Kurator Oświaty. Wojewoda Śląski i Śląski Kurator Oświaty poinformowali o stanie przygotowania szkół w województwie. Minister Tobiszowski podziękował za stworzenie nowego typu szkół – branżowych, które stanowić mogą wielką szansę dla młodego pokolenia i regionu.

Informacja MEN dotycząca stanu wdrażania reformy

Wdrażana reforma edukacji stała się faktem i przebiega zgodnie z wcześniej przyjętym harmonogramem. Samorządy dostosowały sieć szkół do nowego ustroju szkolnego, miały na to czas do 31 marca br.

Minister Edukacji Narodowej wydała już akty prawne umożliwiające szkołom oraz placówkom prawidłowe i harmonijne rozpoczęcie od 4 września 2017 r. zajęć. Kilka rozporządzeń jest na finalnym etapie prac. Zostaną one podpisane przed końcem sierpnia br. Dyrektorzy szkół i placówek przygotowali organizację roku szkolnego 2017/2018 na podstawie przepisów wprowadzających nowy system szkolny.

Rodzice wiedzą, w jakiej szkole ich dziecko będzie uczyło się od 4 września. Nauczyciele zostali przeszkoleni z nowej podstawy programowej i otrzymali pakiety informacyjne.

Zapewnione finansowanie reformy

MEN zapewnił adekwatne środki na wdrażanie reformy oświaty. W tegorocznej subwencji oświatowej uwzględniliśmy dodatkowo 313 mln zł dla samorządów na dostosowanie szkół do reformy, m.in. na wyposażenie pracowni, zakup krzeseł, ławek, modernizację toalet.

Subwencja oświatowa wzrosła w stosunku do 2016 r. o 413 mln zł na waloryzację wynagrodzeń nauczycieli. Od 2017 r. subwencją oświatową zostały objęte dzieci 6-letnie
w przedszkolach. Średnio na dziecko kwota wynosi ok. 4,3 tys. zł. Samorządy otrzymają łącznie dodatkowo na ten cel subwencję w roku 2017 w wysokości 1,4 mld zł.

Działania MEN na rzecz poprawy systemu finansowania oświaty przyniosły już pierwsze efekty w 2016 r. Zwiększony poziom finansowania oświaty z budżetu państwa pozwolił samorządom zmniejszyć wydatki bieżące na oświatę finansowane z innych źródeł, niż dotacje państwowe na zadania bieżące i subwencja oświatowa. Daje to ok. 220 mln zł oszczędności w skali kraju.

Samorządy otrzymają w tym roku prawie 177 mln zł z rezerwy 0,4% na doposażenie świetlic w sprzęt szkolny i pomoce dydaktyczne, a także pomieszczeń do nauki, remonty sanitariatów, zakup ławek, krzeseł, odprawy dla nauczycieli oraz wyposażenie nowych szkół, usuwanie skutków zdarzeń losowych i wzrost zadań szkolnych.

Już w czerwcu i lipcu przekazaliśmy prawie 53 mln zł 927 samorządom na doposażenie świetlic, remonty i zakup mebli. MEN, w porozumieniu z samorządami, ustalił maksymalne limity dofinansowania na poszczególne kryteria, dostosowując je do średniej wartości wnioskowanej w skali kraju. Kwota przyznana stanowi realne i znaczne wsparcie w wykonaniu zadania. Wnioski niektórych samorządów opiewały na bardzo wysokie kwoty, znacznie przewyższające średnie kwoty z pozostałych wniosków. Aby zapewnić sprawiedliwy i racjonalny podział rezerwy, został nałożony maksymalny limit dofinansowania. W tym roku przyjęto racjonalne, maksymalne kwoty dofinansowania, m.in.: na 1 sanitariat – 30 tys. zł, na wyposażenie 1 pomieszczenia do nauki (np. w meble, krzesła) – 10 tys. zł, na wyposażenie 1 świetlicy – 25 tys. zł.

Do 13 października będą przyjmowane wnioski na wypłatę odpraw dla nauczycieli.

W tym roku przyznaliśmy już w ramach rezerwy 0,4% 15 samorządom 907 tys. zł
na usuwanie skutków zdarzeń losowych, co stanowi 100% kwoty wnioskowanej.
38 samorządów otrzymało też 3,6 mln zł na wyposażenie nowych szkół w pomoce dydaktyczne. Dodatkowo, podzieliliśmy kwotę 34,9 mln zł pomiędzy 208 samorządów
na wzrost zadań szkolnych i pozaszkolnych (wzrost liczby uczniów w stosunku do wcześniej przyjętych danych).

W sumie z rezerwy 0,4% podzieliliśmy pomiędzy samorządy łącznie 92,5 mln zł.

Całkowite koszty wprowadzenia reformy zależą w dużym stopniu od indywidualnych decyzji samorządów. Przepisy dotyczące nowego ustroju szkolnego zawierają wiele rozwiązań, które umożliwiają wprowadzenie zmian już od roku szkolnego 2017/2018, bez ponoszenia istotnych kosztów. Samorządy mają aż 5 lat na dostosowanie sieci szkół. W okresie przejściowym będą dysponowały dużą swobodą w organizowaniu ich pracy. Mają wiele możliwości ich przekształcania.

Będziemy cały czas wspierać samorządy, w kolejnych latach zapewnimy dodatkowe środki
w subwencji (w roku 2018 – 148 mln zł, w roku 2019 – 243 mln zł). Rozważamy uwzględnienie w kryteriach podziału rezerwy 0,4% dofinansowanie innych zadań wspierających samorządy w zakresie wdrażania reformy.

W ramach rządowego 3-letniego programu Aktywna Tablica samorządy mogą ubiegać się w 2017 r. o 84 mln zł. W 2018 i 2019 r. do rozdysponowania będzie po 70 mln zł rocznie.

Samorządy mogą także znaleźć dodatkowe źródła finansowania na cele inwestycyjne
w budżecie państwa w rezerwach: ogólnej i celowych (łącznie ponad 570 mln zł).
Do 31 lipca 2017 r. 16 samorządów otrzymało z rezerwy ogólnej łącznie 18,3 mln zł
na rozbudowę i przebudowę szkół.

Przykłady miast, które dostały dodatkowe pieniądze

Warszawa wnioskowała z rezerwy 0,4% o 4,6 mln zł, otrzymała po weryfikacji 3,5 mln zł na zakup krzeseł, ławek, remont sanitariatów. Otrzymała w tym roku również dodatkowe pieniądze na oświatę w części gminnej i powiatowej: na dzieci 6-letnie na 2017 r. 46 mln zł w subwencji, na waloryzację wynagrodzeń nauczycieli – 17 mln zł.

Lublin wnioskował z rezerwy 0,4% o 1,5 mln zł, otrzymał po weryfikacji 1,06 mln zł,
na dzieci 6-letnie w 2017 r. – 11,4 mln zł, z tytułu waloryzacji wynagrodzeń nauczycieli – 4,1 mln zł.

Gdańsk wnioskował z rezerwy 0,4% o 748 tys. zł, otrzymał 508 tys. zł. Na dzieci 6-letnie w 2017 r. – 11,4 mln zł, z tytułu waloryzacji wynagrodzeń nauczycieli – 4,5 mln zł.

Kraków wnioskował z rezerwy 0,4% o 1,09 mln zł, po weryfikacji otrzymał 970 tys. zł,
na dzieci 6-letnie w 2017 r. 25 mln zł, z tytułu waloryzacji wynagrodzeń nauczycieli naliczono 8 mln zł.

Kielce wnioskowały z rezerwy 0,4% o 300 tys., otrzymały po weryfikacji 219 tys. zł, na dzieci 6-letnie w 2017 r. otrzymały 6 mln zł dodatkowo w subwencji, na waloryzację wynagrodzeń nauczycieli – 3 mln zł.

Katowice wnioskowały z rezerwy 0,4% o 1,5 mln zł, otrzymały po weryfikacji 989 tys. zł, na dzieci 6-letnie w 2017 r. otrzymały 8,6 mln zł dodatkowo w subwencji, na wynagrodzenia nauczycieli naliczono 3 mln zł.

Poznań wnioskował z rezerwy 0,4% o 965 tys. zł, otrzymał po weryfikacji 732 tys. zł, na dzieci 6-letnie w 2017 r. otrzymał 13,9 mln zł dodatkowych pieniędzy w subwencji, na wynagrodzenia nauczycieli – 5,6 mln zł.

Szczecin wnioskował z rezerwy 0,4% o 430 tys. zł, otrzymał po weryfikacji 391 tys. zł,
na dzieci 6-letnie w 2017 r. otrzymał 9,2 mln zł dodatkowych pieniędzy w subwencji, na waloryzację wynagrodzeń nauczycieli – 4 mln zł.

Włocławek nie wnioskował o środki z rezerwy 0,4% na rok 2017, na dzieci 6-letnie w 2017 r. otrzymał 3,3 mln zł dodatkowych pieniędzy w subwencji, na waloryzację wynagrodzeń nauczycieli – 1,4 mln zł.

Łódź nie wnioskowała o pieniądze z rezerwy 0,4%, gdyż miasto nie wypełniło ustawowego obowiązku podjęcia uchwał do 31 marca 2017 r. dostosowujących sieć szkół do nowego ustroju i nie mogło ubiegać się o znaczące wsparcie na dostosowanie budynków do potrzeb uczniów. Łącznie na dzieci 6-letnie w 2017 r. Łódź otrzymała 18 mln zł dodatkowo w subwencji, na waloryzację wynagrodzeń nauczycieli – 6 mln zł.

Słupsk nie złożył wniosku o środki z rezerwy 0,4% na doposażenie świetlic, remonty i zakup mebli. Miasto wystąpiło o środki z tej rezerwy na inne działanie – wzrost zadań szkolnych i pozaszkolnych, na łączną kwotę 938 tys. zł. MEN wystąpił do ministra finansów o przyznanie tych środków, na dzieci 6-letnie w 2017 r. 2,9 mln zł dodatkowych pieniędzy w subwencji, na waloryzację wynagrodzeń nauczycieli – 1,2 mln zł.

Niż demograficzny przyczyną zwolnień

Pełne, rzeczywiste dane o liczbie etatów nauczycieli zatrudnionych od 1 września 2017 r. będą znane jesienią (październik/listopad), po przekazaniu przez dyrektorów szkół informacji do Systemu Informacji Oświatowej (SIO).

Na stan zatrudnienia nauczycieli od wielu lat bezpośredni wpływ ma niż demograficzny i co za tym idzie, zmniejszające się potrzeby kadrowe. W ostatnich latach około 47 tys. nauczycieli straciło pracę z tego powodu, np. w roku 2012 zwolniono ponad 7 tys. nauczycieli, a średnio w latach 2007-2016 blisko 5 tys. rocznie.

W 2016 r. w samodzielnych samorządowych szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach ogólnokształcących zatrudnionych było prawie 200 tys. nauczycieli na cały etat i ok. 50 tys. na niepełny etat. Dodatkowo, w każdym roku część z nich odchodzi z jednego miejsca pracy, aby znaleźć zatrudnienie w innym.

Przy wprowadzaniu obowiązku szkolnego dla dziecka 7-letniego obawiano się zwolnień nauczycieli. Tymczasem, według danych z SIO (z 30 września 2016 r.), liczba etatów nauczycieli zatrudnionych w ramach ustawy – Karta Nauczyciela wzrosła o 850 w stosunku do roku poprzedniego.

We wszystkich szkołach samorządowych, a więc i w zespołach szkół, ponad 100 tys. nauczycieli pracowało na niepełny etat. Dotyczy to częściej liceów ogólnokształcących i gimnazjów, niż szkół podstawowych i częściej terenów wiejskich. Np. w gimnazjach samodzielnych na wsiach prawie co trzeci nauczyciel jest niepełnozatrudniony (dane z 2016 r.).

Potrzebne dodatkowe etaty dla nauczycieli

W roku szkolnym 2017/2018, w wyniku reformy oświaty, powstanie ok. 18,3 tys. oddziałów klas VII szkół podstawowych, czyli o 1,8 tys. oddziałów więcej niż I klas gimnazjum, które powstałyby w starym systemie. Oznacza to dodatkowe zapotrzebowanie w roku szkolnym 2017/2018 na ok. 3 tys. etatów dla nauczycieli
w stosunku do roku szkolnego 2016/2017.

W roku szkolnym 2018/2019, w wyniku reformy oświaty, powstanie 17,1 tys. oddziałów klas VII szkół podstawowych, czyli o 1,9 tys. oddziałów więcej niż oddziałów klasy I gimnazjum, które powstałyby w starym systemie. Oznacza to dodatkowe zapotrzebowanie w roku szkolnym 2018/2019 na ok. 3,2 tys. etatów dla nauczycieli w stosunku do roku szkolnego 2017/2018. Ponadto w roku szkolnym 2018/2019 obecne klasy VI szkół podstawowych będą klasami VIII. W związku z tym, w roku szkolnym 2018/2019 szacuje się wzrost zapotrzebowania na ok. 6,2 tys. etatów dla nauczycieli w stosunku do roku szkolnego 2016/2017.

W najbliższych dwóch latach szkolnych spodziewamy się zwiększenia liczby nauczycieli o ponad 10 tys. etatów, w wyniku wzrostu liczby oddziałów i godzin nauczania.

W roku szkolnym 2017/2018 o 1 godzinę tygodniowo zwiększą się ramowe plany nauczania, a w roku szkolnym 2018/2019 będzie ich aż o 4 godziny tygodniowo więcej (w stosunku do odpowiednich klas szkoły podstawowej i gimnazjum w starym systemie). Efekt ten oznacza prognozowane zwiększenie zapotrzebowania w roku szkolnym 2017/2018 na ok. 1,1 tys. etatów nauczycieli. W roku szkolnym 2018/2019 potrzebnych będzie o ok. 4,4 tys. etatów dla nauczycieli więcej.

Od kwietnia br. na stronach internetowych kuratoriów oświaty sukcesywnie zamieszczane są ogłoszenia dyrektorów szkół i placówek o wolnych stanowiskach pracy dla nauczycieli. Obecnie w bazie jest ponad 8 tys. ogłoszeń, a prawie 5 tys. to oferty powyżej połowy etatu. Dotąd zamieszczono w sumie blisko 45 tys. ogłoszeń. Zmienność liczby ofert oznacza, że nauczyciele korzystają z ogłoszeń.

Darmowe podręczniki

Podręczniki są gotowe. Przygotowali je wydawcy. Dopuściliśmy już 178 podręczników do kształcenia ogólnego, do klas I-III szkoły podstawowej – 31 podręczników (w tym 14 do języków obcych), do klas IV-VIII – 147 podręczników. Sukcesywnie do użytku szkolnego dopuszczane są kolejne.

Uczniowie szkół podstawowych i klas gimnazjalnych otrzymają darmowe podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe do obowiązkowych zadań edukacyjnych. Zakupi je szkoła z dotacji, którą otrzyma z budżetu państwa. Ich wybór należy do nauczyciela przedmiotu. Uczniowie klas II i III szkoły podstawowej otrzymają podręcznik zapewniony przez MEN. Rodzic będzie zobowiązany kupić jedynie podręczniki do zajęć nieobowiązkowych np. do: religii, etyki, drugiego języka obcego.

Uczniowie branżowej szkoły I stopnia w latach szkolnych 2017/2018-2021/2022 mogą się uczyć z podręczników przygotowanych do wcześniejszej podstawy programowej. Uwzględniliśmy to w prawie oświatowym.

Podręczniki do kształcenia w zawodach. Nauczyciele prowadzący kształcenie zawodowe w branżowych szkołach I stopnia mogą korzystać z podręczników przygotowanych w oparciu o podstawę programową z 2012 roku. Minister Edukacji Narodowej dopuścił dotychczas 274 takie podręczniki.

Do nowej podstawy programowej kształcenia w zawodach, która będzie obowiązywała od 1 września 2017 r., Ministerstwo Edukacji Narodowej dopuściło 4 podręczniki. 14 podręczników jest w trakcie procedury dopuszczania do użytku szkolnego, 12 do nowej podstawy, 2 do podstawy z 2012 r.

Przygotowujemy podręczniki i materiały edukacyjne dla uczniów z niepełnosprawnościami.

Warto także podkreślić, że nauczyciel może realizować program nauczania z wykorzystaniem podręcznika lub bez niego, może korzystać z wybranego materiału edukacyjnego lub ćwiczeniowego. Nauczyciel ma pełną swobodę stosowania takich metod nauczania i wychowania, jakie uważa za najwłaściwsze spośród uznanych przez współczesne nauki pedagogiczne.

Departament Informacji i Promocji
Ministerstwo Edukacji Narodowej 

Data: 2017/08/25