Godziny ponadwymiarowe a zmiany w 2025 i 2026 roku

Godziny ponadwymiarowe stanowią jedno z podstawowych narzędzi organizacyjnych pozwalających dyrektorowi jednostki oświatowej na zapewnienie ciągłości realizacji zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w sytuacjach braków kadrowych. Pomimo ich powszechnego występowania, w praktyce nadal pojawiają się liczne problemy interpretacyjne. Z tego względu ustawodawca we wrześniu 2025 r. wprowadził istotne zmiany w tym obszarze, zapowiadając jednocześnie kolejne modyfikacje z dniem 1 stycznia 2026 r.

Podstawy prawne i zasady przydzielania godzin ponadwymiarowych Zasady przydzielania godzin ponadwymiarowych zostały uregulowane przede wszystkim w art. 35 KN. Odnoszą się do nich również inne przepisy tej ustawy, m.in. art. 42 KN dotyczący czasu pracy nauczycieli. Do 31 sierpnia 2025 r. istotne regulacje dotyczące sposobu obliczania i wypłacania wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe były zawarte w regulaminach wynagradzania nauczycieli stanowionych przez właściwe jednostki samorządu terytorialnego na podstawie art. 30 ust. 6 KN. Zmiany wprowadzone od września 2025 r. przeniosły jednak te kwestie bezpośrednio do treści KN. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2025 r., poz. 1160) dotychczasowe regulaminy zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych regulaminów wydanych na podstawie znowelizowanych przepisów, jednak nie dłużej niż przez 18 miesięcy od 1 września 2025 r. Do czasu wprowadzenia nowych regulacji w miejsce zapisów regulaminowych należy stosować odpowiednie przepisy KN jako aktu wyższego rzędu. Za godzinę ponadwymiarową uznaje się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych ponad tygodniowy obowiązkowy wymiar tych zajęć. Godziny te mogą być przydzielane wyłącznie w szczególnych przypadkach wynikających z potrzeb szkoły. Do końca sierpnia 2025 r. przesłanką przydzielania godzin ponadwymiarowych była konieczność realizacji programu nauczania, co mogło sugerować ograniczenie wyłącznie do zajęć dydaktycznych. W praktyce jednak godziny te były przydzielane również nauczycielom wykonującym inne rodzaje zajęć, co znajdowało potwierdzenie m.in. w art. 25 ust. 2 KN. Obecna, ogólna przesłanka („szczególne przypadki wynikające z potrzeb szkoły”) lepiej odpowiada faktycznemu zakresowi stosowania godzin ponadwymiarowych. Tygodniowy obowiązkowy wymiar zajęć należy rozumieć zgodnie z wartościami wskazanymi w art. 42 ust. 3 KN oraz przepisami stanowionymi na podstawie art. 42 ust....