Eksperyment pedagogiczny czy innowacja pedagogiczna – oto jest pytanie (cz.1)

W obowiązujących założeniach dotyczących sprawowania nadzoru pedagogicznego opisanych w art. 55 ustawy Prawo oświatowe zostało zawarte bardzo wyraźnie wskazane, że ten rodzaj nadzoru polega między innymi na inspirowaniu nauczycieli do poprawy istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań w procesie kształcenia, przy zastosowaniu innowacyjnych działań programowych, organizacyjnych lub metodycznych, których celem jest rozwijanie kompetencji uczniów. Zapis ten jest merytorycznie skorelowany z art. 45 tej samej ustawy oświatowej, który z kolei opisuje realizację w szkole eksperymentu pedagogicznego. To właśnie eksperyment pedagogiczny i innowacja pedagogiczna stanowią bardzo istotne formy praktycznej realizacji działań innowacyjnych nauczycieli, do których szkoła jest z natury rzeczy powołana.

Już od dnia 1 września 2017 r., a więc już 8 lat temu, utraciło moc rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez szkoły i placówki[1]. W związku z tym wszystkie kwestie dotyczące działalności innowacyjnej i eksperymentalnej regulują tylko przepisy ustawy Prawo oświatowe. W odniesieniu do przepisów obowiązujących do 31 sierpnia 2017 r., w obecnie obowiązującej ustawie nie ma zasadniczych zmian w zakresie prowadzenia działalności eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki. Zmiany polegają jedynie na: jednoznacznym określeniu, czym jest eksperyment pedagogiczny, jednoznacznym określeniu, co jest celem eksperymentu pedagogicznego, rezygnacji z konieczności przekazania do ministra oceny eksperymentu dokonanej przez jednostkę naukową, która sprawuje opiekę nad przebiegiem eksperymentu oraz oceny eksperymentu dokonanej przez właściwego kuratora oświaty, rezygnacji z konieczności przekazania informacji o ocenie eksperymentu dokonanej przez jednostkę naukową, która sprawuje opiekę nad przebiegiem eksperymentu do organu prowadzącego szkołę i organu sprawującego nadzór pedagogiczny, możliwości ustalenia, w przypadku wyrażenia zgody przez ministra na prowadzenie w danej szkole eksperymentu pedagogicznego, innych zasad rekrutacji niż określone w ustawie. Również w bieżącym roku szkolnym nastąpiły istotne zmiany dotyczące eksperymentu pedagogicznego. Otóż z dniem 11 stycznia 2025 r., zgodnie z ustawą z dnia 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw[2], weszły w życie przepisy, zgodnie z którymi nastąpiła zmiana organu wydającego zgodę na prowadzenie eksperymentu pedagogicznego z zakresu kształcenia ogólnego. Nowelizacja dotychczas obowiązujących przepisów spowodowała, że obecnie to kurator oświaty, jako podmiot pełniący bezpośredni nadzór pedagogiczny nad szkołami, uzyskał uprawnienia do wyrażenia zgody na prowadzenie eksperymentu pedagogicznego. Wprowadzona zmiana miała na celu m.in. skrócenie czasu rozpatrywania i wydawania decyzji w tym zakresie (sprzyja to decentralizacji procesu decyzyjnego) oraz nawiązuje do już wprowadzonych zmian dotyczących prowadzenia w szkole innowacji pedagogicznych. W ustawie zmieniającej uwzględniono również przepis przejściowy[3], zgodnie z którym wnioski o wyrażenie zgody na prowadzenie eksperymentu pedagogicznego w szkole lub placówce złożone przed dniem wejścia w życie ustawy będą rozpatrywane według przepisów dotychczasowych. Przedmiotowa zmiana nie dotyczy jednak szkół artystycznych – decyzje nadal wydaje Minister Kultury...