Oczekujemy na podpisanie i na wejście w życie, według zapowiedzi Ministra Edukacji i Nauki, nowego rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Rozporządzenie miało obowiązywać od 1 września 2023 r., wciąż jednak nie jest jeszcze w obrocie prawnym.
Jednocześnie straci moc rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. z 2020 r., poz. 1289 z późn. zm.).
Minister Edukacji i Nauki stwierdziło, że wydanie nowego rozporządzenia jest konieczne ze względu na zmiany w sposobie kształcenia nauczycieli, które zawiera przede wszystkim rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 lipca 2019 r. w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. z 2021 r., poz. 890 z późn. zm.).
Propozycja zasady ogólnej wynikającej z nowego standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela, do stosowania przy określaniu kwalifikacji nauczycielskich
Kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela danego przedmiotu lub prowadzonych zajęć posiadają absolwenci studiów prowadzonych zgodnie z rozporządzeniem w sprawie standardu kształcenia z 2019 r., tj. osoby które ukończyły jednolite studia magisterskie albo studia pierwszego i drugiego stopnia (łącznie) – przy czym zarówno studia pierwszego stopnia, jak i studia drugiego stopnia są prowadzone w takim samym zakresie, odpowiadającym nauczanemu przedmiotowi lub prowadzonym zajęciom ¬– i które posiadają przygotowanie pedagogiczne.
Propozycja zasad wymagań kwalifikacyjnych w projektowanym rozporządzeniu
Nowe wymagania kwalifikacyjne, odpowiadające nowemu standardowi kształcenia nauczycieli, zostaną określone wobec osób, które rozpoczęły studia lub studia podyplomowe po dniu wejścia w życie rozporządzenia w sprawie standardu kształcenia, tj. po dniu 3 sierpnia 2019 r.
Tożsame z dotychczasowymi wymagania kwalifikacyjne określono wobec osób przygotowanych do wykonywania zawodu nauczyciela na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie rozporządzenia w sprawie standardu kształcenia, tj. przed 3 sierpnia 2019 r.
W przypadku osób, które zrealizowały kształcenie nauczycielskie przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela języka obcego na studiach pierwszego stopnia, zrealizowanych zgodnie z przepisami obowiązującymi przed dniem wejścia w życie rozporządzenia w sprawie standardu kształcenia tj. przed 3 sierpnia 2019 r., została utrzymana możliwość nauczania przez te osoby języka obcego we wszystkich typach szkół i placówek.
W przypadku nauczycieli zatrudnionych w dniu wejścia w życie projektowanego rozporządzenia (tj. 1 września 2023 r.), posiadających kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowano nabyte przez te osoby kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela.
Propozycja wyjątków od ogólnej zasady określania kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela ma dotyczyć nauczycieli:
1) przedmiotu wychowanie do życia w rodzinie w szkołach podstawowych,
2) przedszkoli i klas I–III szkół podstawowych,
3) teoretycznych przedmiotów zawodowych,
4) praktycznej nauki zawodu,
5) religii,
6) języków obcych,
7) języka regionalnego,
8) przedmiotu biznes i zarządzanie.
Zgodnie z projektem rozporządzenia, aby zajmować stanowisko nauczyciela w przedszkolach specjalnych, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych specjalnych, szkołach specjalnych i oddziałach specjalnych oraz w placówkach specjalnych, należy posiadać kwalifikacje z zakresu pedagogiki specjalnej odpowiednie do niepełnosprawności uczniów. Wyjątek stanowią nauczyciele języka obcego.
Proponowane przepisy przejściowe (analogiczne do przepisów przejściowych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. z 2020 r., poz. 1289 z późn. zm.):
1) nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia (tj. 1 września 2023 r.) na podstawie mianowania, zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela,
2) nauczyciele zatrudnieni w dniu wejścia w życie rozporządzenia, którym na podstawie dotychczasowych przepisów uznano ukończony kierunek (specjalność) studiów za zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych zajęć zachowują nabyte kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w danym typie szkoły lub rodzaju placówki,
3) w przypadku nauczycieli uzupełniających przygotowanie pedagogiczne, organizowane zgodnie z przepisami w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli, za odbycie praktyki pedagogicznej uznaje się pracę w szkole lub placówce, pod warunkiem uzyskania jej pozytywnej oceny,
4) wymiar przygotowania pedagogicznego określony przepisami rozporządzenia nie dotyczy osób, które uzyskały przygotowanie pedagogiczne przed dniem 31 października 1991 r.
W przepisach przejściowych uwzględniono także obowiązujące do dnia 31 sierpnia 2026 r. wymagania kwalifikacyjne do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga specjalnego w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych.
W załączniku do projektu rozporządzenia zostały wyszczególnione egzaminy z języków obcych, których świadectwa mogą potwierdzać kwalifikacje do nauczania języka obcego, w poszczególnych typach szkół i placówek. Taka możliwość uzyskiwania kwalifikacji do nauczania języka obcego była już przewidziana w przepisach obowiązującego rozporządzenia w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli. Analogiczne zasady uzyskiwania kwalifikacji do nauczania języka obcego przez osoby posiadające wymagany od nauczycieli poziom wykształcenia, a ponadto legitymujące się odpowiednim świadectwem potwierdzającym znajomość danego języka obcego na poziomie wymaganym do jego nauczania, zostały także uwzględnione w przedmiotowym projekcie rozporządzenia.
Leszek Zaleśny
