Odpowiedzialność za szkody wyrządzone uczniowi podczas pobytu w placówce

Uczniowie stanowią dynamiczne środowisko, trudno więc uniknąć zdarzeń powodujących szkodę na osobie, czyli uszczerbek na zdrowiu fizycznym, jak i psychicznym (np. wypadek czy bójka pomiędzy uczniami) oraz na mieniu ucznia. Niestety, w szkołach niejednokrotnie dochodzi też do kradzieży. Niniejsze opracowanie ma na celu wyjaśnienie, kto i na jakich zasadach ponosi odpowiedzialność cywilnoprawną za tego typu zdarzenie, co wiąże się z obowiązkiem wypłaty odszkodowania i zadośćuczynienia poszkodowanemu.

Ogólne zasady odpowiedzialności Potocznie uważa się, że za ewentualny wypadek ucznia „odpowiada szkoła”. Oczywiście za bezpieczeństwo uczniów w sensie organizacyjnym odpowiedzialność ponosi dyrektor szkoły, co wprost wynika z § 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach[1], dalej zwane „rozporządzeniem”. Odmiennie wygląda sytuacja z odpowiedzialnością w rozumieniu cywilnoprawnym, czyli na kim będzie ciążył obowiązek wypłaty ewentualnego odszkodowania i zadośćuczynienia poszkodowanemu uczniowi, inaczej mówiąc, do kogo uczeń (a w zasadzie rodzice ucznia niepełnoletniego) kieruje roszczenie o zapłatę odszkodowania. Szkoła publiczna działa w formie organizacyjnej jako jednostka budżetowa podmiotu, który ją utworzył; najczęściej jest to jednostka budżetowa określonej jednostki samorządu terytorialnego (np. szkoła utworzona przez gminę jest gminną jednostką budżetową). Jednostki budżetowe nie posiadają osobowości prawnej czy nawet nie są jednostkami, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Krótko mówiąc, szkoła jako jednostka budżetowa nie posiada możliwości samodzielnego działania w obrocie cywilnoprawnym, nie może we własnym imieniu zaciągać zobowiązań czy nabywać praw. Jeżeli dojdzie do postępowania sądowego na skutek pozwu skierowanego przez poszkodowanego ucznia, szkoła nie może występować w roli pozwanego właśnie ze względu na brak zdolności prawnej, co przekłada się na brak tzw. zdolności sądowej, czyli możliwości bycia stroną postępowania sądowego (szkoła tylko w sprawach z zakresu pracy może być stroną postępowania sądowego). Podstawą odpowiedzialności za szkody, jakich doznał uczeń, przebywając w szkole, jest art. 417 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „za szkodę...