Minister edukacji na Europejskim Kongresie Samorządów

Finansowanie oświaty w Polsce i Europie z perspektywy samorządu – to temat dyskusji, w której w poniedziałek (4 maja) wzięła udział szefowa MEN.

– Odpowiedzialność za szkoły ponosi nie tylko minister, ale i samorządy. MEN przekazuje subwencję. Obecnie to 40 miliardów złotych, czyli o 15 miliardów więcej, niż jeszcze 10 lat temu. W tym samym czasie zmniejszyła się liczba nie tylko, ale i nauczycieli – o 22% – przypomniała Joanna Kluzik-Rostkowska. – Samorządy również mają finanse na oświatę. To pieniądze z naszych podatków – dodała.

Szefowa MEN wraz z m.in. Aliną Kozińska-Bałdygą – wiceprezesem Federacji Inicjatyw Oświatowych, Cezarym Przybylskim – Marszałkiem Województwa Dolnośląskiego, Markiem Olszewskim – przewodniczącym Związku Gmin Wiejskich RP oraz Małgorzatą Lewandowską – prezesem zarządu Stowarzyszenia ,,Z Edukacją w Przyszłość” dyskutowali o finansowaniu oświaty w Polsce i Europie. Spotkanie odbyło się w ramach Europejskiego Kongresu Samorządów (Kraków, 4-5 maja 2015 r.).

– Jestem zwolenniczką małych szkół, zwłaszcza podstawowych. Szanując małe szkoły i chcąc uniknąć ich ewentualnej likwidacji zwiększyliśmy subwencję dla małych szkół – przypomniała szefowa MEN. – W tym roku, po raz pierwszy, wprowadziliśmy dodatkową wagę (0,18) dedykowaną małym szkołom. Dzięki niej, w porównaniu z 2014 r., subwencja oświatowa naliczona dla samorządu wiejskiego na taką placówkę wzrośnie o ok. 1 100 zł na każdego ucznia. To realne pieniądze. W przypadku szkoły, w której uczy się 70 uczniów – ok. 77 tys. zł dodatkowych środków – powiedziała.

Samorządowcy przekonywali, że edukacja to największa pozycja na liście ich wydatków w – średnio 37%. – Model zarządzania oświatą narzucony przez Kartę Nauczyciela i ramowe plany zajęć nie pozwala samorządom na samodzielne kształtowanie wydatków. Ponieważ zmiany w Karcie są blokowane przez związki zawodowe, wydatki można obniżyć albo przez likwidację szkół, albo przez ich przekazanie innym organom prowadzącym, które mogą zatrudniać nauczycieli w oparciu o Kodeks Pracy – mówili.

Przekazanie zadań przez samorządy organizacjom pozarządowym jest – zdaniem samorządowców – uznanym w świecie instrumentem good governance – dobrego rządzenia, nie tylko ze względu na obniżenie kosztów, ale przede wszystkim ze względu na podwyższanie jakości, uspołecznienie, aktywizację obywateli, partycypację w rządzeniu.

– Od 2009 r. prawo pozwala na przekazanie małej szkoły do prowadzenia innym podmiotom, niż jednostka samorządu terytorialnego. Takie rozwiązanie ma wiele zalet: szkoła pozostaje bezpłatna i ogólnodostępna, dzieci nadal uczą się blisko domu pod okiem znanych im nauczycieli, nauczyciele mogą zachować dotychczasowe miejsca pracy, samorząd nie traci wpływu na przekazaną szkołę, organ prowadzący nie może zlikwidować przekazanej szkoły a jedynie oddać ją z powrotem samorządowi – wymieniała szefowa MEN. – Przekształcenie szkoły w filię pozwala na uzyskanie oszczędności bez likwidacji szkoły – dodała.

Jak wynika z informacji od kuratorów oświaty, uzyskanych we wrześniu 2014 r., od momentu wejścia w życie art. 5 ust 5g ustawy o systemie oświaty, samorządy przekazały innym organom do prowadzenia: 229 szkół podstawowych (w tym siedem z oddziałami przedszkolnymi), 9 gimnazjów, 19 przedszkoli, 5 punktów przedszkolnych oraz jedną placówkę.

Większość z przekazanych szkół została przejęta przez lokalne stowarzyszenia i fundacje.

Szefowa MEN przypomniała także, że część pieniędzy z nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej zostanie przeznaczona na rozwój usług zintegrowanych, w tym z wykorzystaniem bazy małych szkół. Planowane jest przygotowanie małych szkół wiejskich do pełnienia roli Lokalnych Ośrodków Wiedzy i Edukacji i wykonywania przez nie zadań związanych z edukacją dorosłych.

Małe szkoły otrzymają też wsparcie ze środków EFS (Europejski Fundusz Społeczny) w ramach regionalnych programów operacyjnych. Dzięki nim będzie można organizować w szkołach zajęcia dodatkowe realizowane przez zatrudnionych nauczycieli.

Minister edukacji narodowej wskazała, że zamiast likwidacji małych szkół, samorządy mogą skorzystać z innych, zgodnych z prawem rozwiązań: przekazania ich do prowadzenia innym podmiotom, niż jednostki samorządu terytorialnego lub utworzenie filii.

Departament Informacji i Promocji
Ministerstwo Edukacji Narodowej